Eminönü Yeni Caminin restorasyon sürecinde yapının özgün malzeme tespiti ve yeni malzeme kullanım önerileri

Abstract

Tez çalışması kapsamında ele alınan Yeni Cami, XVII. yy.'ın ikinci yarısında yapılmış olup klasik dönem Osmanlı Mimarisinin görüldüğü son anıt eserlerdendir. 355 yıllık tarihe sahip olan Yeni Cami, günümüze ulaşıncaya kadar çeşitli müdahaleler ve onarımlar geçirmiştir. Zaman içerisinde doğal etmenlerin sebep olduğu bozulmalar, bilinçsiz müdahalelerin yapılması, yanlış malzeme ve teknik ile onarım ve restorasyonların gerçekleşmesi, muhdes malzemelerin kullanılması yapıya zarar vermiştir. Günümüzde yapı restorasyon sürecine alınmıştır. Tez çalışmasının amacı, Yeni Cami'nin restorasyon sürecinde yapının özgün malzeme özelliklerinin tespit edilmesi, yapı bünyesinde görülen bozulmaların belirlenerek yapının özgün niteliğine uygun malzemeler kullanılarak onarım yöntemlerinin belirlenmesi ve geliştirilmesidir. Tez çalışması yedi bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm giriş bölümü olup tez çalışmasının amacı, kapsamı ve yöntemi açıklanmıştır. İkinci bölümde Yeni Cami Külliyesi'nin konumu belirtilmiş olup külliyeyi oluşturan cami, hünkâr kasrı, çarşı, türbe, sebil ve çeşme, darülkurra, sıbyan mektebi, kütüphane, muvakkithane yapılarının tarihinden bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde Yeni Cami'nin geçirdiği tarihsel süreç, Geç Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyet Dönemi olarak ele alınmıştır. Dördüncü bölümde yapının mimari özellikleri anlatılmıştır. Yapıyı oluşturan avlu, harim, mahfil, minare mekânlarının tanımları yapılarak cephe özellikleri ve taşıyıcı sistem özellikleri incelenmiştir. Beşinci bölümde yapının malzeme tespitleri yapılarak özellikleri ve yapım teknikleri incelenmiştir. Yapıdaki taş, tuğla, ahşap, sıva-harç, alçı, çini, metal ve cam malzemelerin kullanım yerleri ve özellikleri detaylandırılmıştır. Altıncı bölümde yapı bünyesinde görülen bozulmalar malzeme bağlamında ele alınarak onarımlarında kullanılabilecek malzeme ve yöntemler belirlenmiştir. Yedinci bölümde ise sonuç ve önerilere yer verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Eminönü Yeni Cami, malzeme, restorasyon, onarım.

In the content of the thesis study Yeni Cami (the New Mosque), it was built in the second half of the 17th century and is one of the last monuments of Ottoman architecture. Yeni Cami (the New Mosque), which has a history of 355 years, has undergone various interventions and repairs until today. Over time, the deterioration caused by natural factors, unconscious interventions, repair and restoration made with wrong materials and by techniques, the use of muhdes materials has damaged the building. Nowadays, the building is undergoing restoration. The aim of the thesis study is to determine the original material properties of the building in the restoration process of Yeni Cami (the Yeni Mosque) and to identify and develop the repair methods by using materials appropriate to the original nature of the building. The thesis consists of seven chapters. The first chapter is the introduction and the purpose, content and method of the thesis study are explained. In the second section, the location of the Yeni Cami Kulliye was stated and the history of the mosque, the bazaar, the tomb, the fountain, the darülkurra, the primary school, the library and the muvakkithane were mentioned. In the third chapter, the historical process of Yeni Cami (the New Mosque) was considered as Late Ottoman Period and Republic Period. In the fourth chapter, the architectural features of the building are explained. The features of the courtyard, harim, mahfil places that make up the structure were examined and the properties of the facade and the construction system properties were examined. In the fifth chapter, the materials of the building were determined and their properties and construction techniques were examined. The use of stone, brick, wood, mortar, plaster, tile, metal and glass materials in the structure are detailed. In the sixth chapter, the deteriorations seen within the structure of the building were examined in terms of materials and the materials and methods that could be used in their repairs were determined. In the seventh section, conclusions and suggestions are given.Key Words: Eminonu Yeni Cami (New Mosque), material, restoration, repair.