İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan metinlerin bağdaşıklık ve tutarlılık özellikleri

Abstract

Bu araştırmada metnin, metin dilbilimin ve Türkçe eğitiminde metnin önemi üzerinde durulmuştur. Araştırmanın amacı; metni, metin dilbilimi ve ikisi arasındaki ilişkiyi incelemek ve Türkçe Ders Kitabı'ndaki Bilim ve Teknoloji temasında yer alan metinlerin metin dilbilimin metin merkezli ölçütleri olan bağdaşıklık ve tutarlılık açısından ne düzeyde olduğunu tespit etmektir. Çalışma betimsel niteliklidir. Tarama modeli kullanılmıştır. İncelenen metinlerin dört tanesi öyküleyici bir tanesi açıklayıcı özelliktedir. İlgili alanyazında metin dilbilim ve ilgili kavramlar açıklanmıştır. Metin dilbilimin gelişimine, bağdaşıklık ve tutarlılık kavramlarına yer verilmiştir. Bağdaşıklık ve tutarlılık öğelerinin kaynaklarda çeşitlilik gösterdiği gözlenmiştir. Bu çalışmada metinler, bağdaşıklık öğelerinden gönderim, eksilti, değiştirim ve bağlama unsurları; tutarlılık öğelerinden konu, ana düşünce tümcesi, içerik şeması ve anahtar sözcükler dikkate alınarak incelenmiştir.Bulgulara göre, Türkçe ders kitabı metinlerindeki bağdaşıklık ve tutarlılık öğelerinin öğrenciler tarafından sezilmesi kendi metinlerinin doğru bir şekilde oluşmasına örnek teşkil edecektir. İncelenen metinlerde önemli sayıda bağdaşıklık öğesine rastlanmıştır. Tutarlılık açısından metinlerin başından sonuna değin sağlam bir kurgu olduğu görülmüştür. Metnin mesajının iletilmesini engelleyen mantıksal ve anlamsal aksamalar dikkate çarpmamıştır.Anahtar Sözcükler: Metin Dilbilim, Metinsellik Ölçütleri, Bağdaşıklık, Tutarlılık, Türkçe Dersi

In this research, importance of text, textlinguistics and the texts used in Turkish education was focused on. The aim of research is to examine the text, the textlinguistics and relationship between these two and to determine what level of texts in Science and Technology theme in Turkish Lesson Book in terms of coherence and cohesion that is text-centered criterion of textuality. Descriptive survey model was used in this research. Four of the analyzed texts are narrative and one of them is explanatory. Textlinguistics and related concepts were explained in part of literature and development of text linguistics, cohesion and coherence were included in the same part. The compenents of coherence and cohesion were observed to be different in the sources. Texts used in this study were examined by taking into account reference, substitution, ellipsis and conjunction that is cohesion compenents; topic, main idea clause, key words and content diagram that is coherence components.According to findings, compenents of coherence and cohesion in texts involved Turkish lesson book to be perceived by students will constitute an example for them when they try to write their texts. The significant number of cohesion compenents have been found in examined texts. There are a strong construct from beginning to end in terms of coherence. Disruptions of logical and semantic that obstructs to be conveyed main idea of texts were not seen obviously.Key Words: Textlinguistics, Textuality Criteria, Cohesion, Coherence, Turkish Lesson.