Iğdır ilinde domates üretim ekonomisi

Abstract

Yaş sebze grubundan olan domates insan sağlığına olan faydaları yanındaüretimini yapan çiftçilere istihdam olanağı ve gelir sağlaması, ihracat yoluyla ülkeekonomisine döviz katkısı, salça, sos, ketçap vb. ürünleri ile gıda sanayiye destekolması bakımından önemli bir tarımsal üründür. Dünya domates üretiminde dördüncüsırada yer alan Türkiye'de verim dünya ortalamasının iki katına yakındır. Iğdır İlindedomates üretiminde kullanılan girdi miktarı ve uygulama zamanlarının, birim ürünmaliyetinin, üretim ve pazarlama sorunlarının ve çözüm önerilerinin belirlenmesiçalışmanın amacını oluşturmaktadır. Araştırmada `Basit Tesadüfi ÖrneklemeYöntemine` göre Iğdır'da domates üreten 105 işletme ile anket yapılmıştır. İncelenenişletmelerde işletmecilerin yaş ortalaması 52 olup %73,3'ü ilköğretim mezunu, ortalamaErkek İş Birimi (EİB) 4,28, ortalama domates ekim alanı 6,07 da olarak belirlenmiştir.Üreticiler 1 da domates üretimi için 2.507 TL masraf ederken 4.854 TL değerinde 5.454kg/da ürün ve 2.347 TL/da Net Kâr elde etmişlerdir. Domateste birim maliyet 0,46TL/kg olup 0,89 TL/kg satış fiyatı ile 0,43 TL/kg kâr sağlanmıştır. Yapılan doğrusalregresyon analizine göre domates üretiminde sulama sayısı, gübre miktarı, fide sayısı veekim bölgesi önemli çıkarken benzer şekilde Regresyon Karar Ağacı modelinde desulama sayısı, gübre miktarı ve fide sayısı domates verimini önemli derecede etkileyenfaktörler olarak belirlenmiştir. Üreticilerin %70,5'i ürünlerini tarlada ve yol kenarındapazarlamaktadırlar. Domates üreticisinin önemli sorunları arasında hastalık vezararlılarla mücadele edememe, girdi fiyatlarının yüksek olması ve yetersiz devletdesteği gelirken çözüm önerileri arasında ürün pazarlama kooperatiflerinin kurulması,yeterli derecede girdi desteği verilmesi ve yetiştirme teknikleri konusunda eğitimlerdüzenlenmesi gelmektedir.Anahtar kelimeler: Domates, Üretim ekonomisi, Pazarlama, Iğdır

Tomato, which is in fresh vegetables group, is beneficial to human health. Also,it is employment opportunities and income source for farmers, and moreover, it hasforeign exchange contribution to country's economy through export. Moreover, ıt is animportant plant in terms of supporting industrialization of foodstuffs with its productssuch as tomato sauce, ketchup, etc. Turkey, fourth place in world tomato production,has a yield more than twice as much as the world average. It is aimed to determineamount of inputs used in tomato production, application time and unit product cost andto propose solution offers. For this purpose, 105 surveys, determined by simple randomsampling, was conducted with farms. In the farms surveyed, the average age ofrespondents is 52 and 73,3% of them are primary school graduates, average (man workunit) EIB is 4,28 and average tomato planting area is 6,07 da. While producers makeexpense 2.507 TL for tomato production per 1 da, they obtained 5.454 kg/da of productwith a value of 4.854 TL and net profit of 2.347 TL/da was obtained. The unit cost oftomato is 0,46 TL/kg, with a sales price of 0,89 TL/kg and a profit of 0,43 TL/kg.According to the linear regression analysis, the number of irrigation, the amount offertilizer, the number of seedlings and the sowing area were significant in the tomatoproduction, while the number of irrigation, the amount of fertilizer and the number ofseedlings in the Regression Decision Tree model were found to be important factors.70,5% of producers markets their products on the road and in the field. Significantproblems of the tomato producer include not being able to combat diseases andharmfulness, high input prices and inadequate state support. Among the solutionproposals are the establishment of product marketing cooperatives, the provision ofadequate input support, and the training of training techniques.Key words: Tomato, Production Economics, Marketing, Igdir