Hattat Şekerzade Mehmed Efendi

Abstract

XVIII. yüzyılda III. Ahmed ve I. Mahmud döneminde yaşamış olan hattat Şekerzâde Mehmed Efendi, Topkapı Sarayı'nda hocalık yapmış, pek çok talebe yetiştirmiş ünlü bir sanatçıdır. Şeyh Hamdullah ve Hâfız Osman'ın yolunu takip eden hattat özelikle nesih ve sülüs hatlarında çok güzel eserler vermiştir. Şekerzâde, önceleri Hâfız Osman'a yakın bir üslupla yazmış, daha sonra kendine has bir şive ortaya koymuştur.Bu tez çalışmasında, Şekerzâde Mehmed Efendi'nin hayatı, hocaları ve talabeleri hakkında bilgi ve belgelerin gün ışığına çıkarılması, bugün mevcut olan eserlerinden ulaşabildiklerimizin bir araya getirilmesi amaçlanmış, bununla birlikte Osmanlıda ilk matbu Kur'ân-ı Kerîm ve Osmanlı'da Kur'ân-ı Kerîm hattatlığına verilen değer üzerinde de durulmuştur.Ayrıca Şekerzâde Mushafı hakkında Başbakanlık Arşivi'ndeki vesikalar, Osmanlının Kur'ân-ı Kerîm'e gösterdiği hassasiyet, Kur'ân basımıyla alakalı bazı fikirler ve Osmanlıda ilk Kur'ân-ı Kerîm'in ne zaman ve nasıl basıldığına dair bilgilere yer verilmiştir.Şekerzâde'nin sülüs ve nesih ile yazılmış eserleri, bulundukları yerler belirtilerek özel koleksiyon, müzâyede, kütüphane ve müzelerden ulaşılabilenler ekler bölümünde müsatkil bir dosyada bir araya getirilmeye çalışılmıştır. Çalışmamızda ulaşılan en önemli sonuç ise, ilk matbu Kur'ân-ı Kerîm olan Şekerzâde Mushafı'na dair yaygın bir yanlış bilginin düzeltilmesi olmuştur. Medine'de Şeyh Hamdullah'ı taklid ederek yazdığı nüshanın, basılan ilk nüsha olmadığı anlaşılmış, İstanbul'da I. Mahmud'un emri ile yazdığı Süleymaniye Kütüphanesindeki nüshanın matbu söz konusu Mushaf olduğu ortaya çıkmıştır.ANAHTAR KELİMELER:III. Ahmed, I. Mahmud, Şekerzâde, Şeker-zâde, Şekercizâde, Seyyid Mehmed, Manisa, Mağnisa, Mağnisavî, hattat, hat, hüsnü hat, hüsn-i hat, meşk, kıt'a, Kur'ân-ı Kerim, Mushaf-ı Şerif, Medine-i Münevvere, satır sistemi, Yedikuleli, Seyyid Abdullah, Ahmet Cevdet Paşa, Şeyh Hamdullah, Hâfız Osman, İsmail Paşa Râtib, Ravza-i Mutahhara.

XVIII century the calligrapher who lived during the reign of III.Ahmed and I.Mahmud Shakarzada Muhmmad Efendi, Was a teacher at Topkapi Palace, many of students have teached by this famous artist. Shakarzada followed the path of the calligrapher Sheikh Hamdullah and Al-Haafiz Usman's especially in Naskh and Thuluth calligraphy styles and gave his best works. Shakarzada, at the first wrote with a style close Al-Haafiz Usman's style, then revealed his own distinctive style.In this thesis, We tryed to brought all the documents and information which we found about Shakarzada Muhmmad Efendi's life, teachers and students to light, and tryied to collect all of his works together which still exicet tell now in this thesis. In the same time , tryied to talk about the first printed Quran in the Ottoman empire and the value which given to Quran calligrapher in the Ottoman empire.In addition, we introduced the documents about Shakarzada's Quran which are keeped in the Prime Minister's Archive, the sensitivity of the Ottoman Empire about the Quran and some relevant ideas, the first printed Holy Quran's in the Ottoman empire when and how printed with the information which we reached about it.Putting the Thuluth and Naskh works which written by Shakarzada, specifying their places, in private collections, works which sold in the art auctions, library and museums accessible and brought together in adds section.In this study, the most important result achieved is the correction of false information related to Shakarzada's first printed Quran , the printed copies of Quran was not the copy which written on the orders of III.Ahmad as understood as a copy similar to the copy of Sheikh Hamdullah, which keeped in the Prophet's mosque in Medina, but it is the one which written in İstanbul, on the orders of I.Mahmud which now keeped in Sulaymaniyah library.The Key Words: III. Ahmad, I.Mahmud, Shakarzada, Shakarjizada, Sugar zada, Seyyid Mehmed, Manisa, Magnisa, Magnisawy, calligrapher, calligraphy, art, Islamic calligraphy, mashk, detail, Quran, Mushaf, Mushaf Sharif, Madinah Munawarah, line system, Yedikulali, Sayyid Abdullah, Ahmad Jawdat Pasha, the first printed, Sheikh Hamdullah, Haafiz Usman, İsmail Pasha Râtib, rawda Mutahhara.