4 Eylül Barajı`nın çevresel etkilerinin değerlendirilmesi

Abstract

Çevre, insanların ve diğer canlıların yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri vekarşılıklı etkileşim içinde bulundukları fiziki, biyolojik, sosyal, kültürel ve ekonomik birortamdır. Bir ilişkiler sistemi olan çevrenin bozulması ve çevre sorunlarının ortaya çıkmasıgenellikle insan kaynaklı etkenlerin doğal dengeleri bozmasıyla başlamıştır. Doğaldengenin bozulmasında en etkin unsur olan insan, bu durumun olumsuz etkilerinden de enyoğun şekilde etkilenen bir varlıktır. Bu çerçevede kalkınmanın gereği olan faaliyetlerinolumsuz çevresel etkilerini yatırım başlamadan ortaya koymak ve gereken önlemleri almakamacıyla Dünya'da 1970'li yıllardan, ülkemizde ise 1993 tarihinden itibaren ÇEDuygulanmaktadır.Sivas kent merkezinin içme ve kullanma suyu ihtiyacını karşılamak amacıylaplanlanan 4 Eylül Barajı Projesi, gerek 85 hm3 göl hacmi, gerek 560 ha göl alanı açısından?ÇED Yönetmeliğine? göre ?EK-II Seçme Eleme Kriterleri Uygulanacak ProjelerListesi'nde? yer almaktadır. Ancak Türkiye'de ilk ÇED Yönetmeliğinin 1993 tarihindeyürürlüğe girmiş olması ve 4 Eylül Barajı Uygulama Projesi'nin bu tarihten önceonaylanmış olması nedeniyle, ÇED Yönetmelikleri hükümleri yerine getirilmemiştir. Birbaşka ifadeyle kapasitesi ve kapladığı alan açısından oldukça önemli olan bu proje,çevresel etkileri değerlendirilmeden uygulamaya konulmuştur.iiBu tez çalışması ile 4 Eylül Barajı Projesi'nin çevresel etkilerinin değerlendirilmesi,olumlu/olumsuz etkilerin saptanması ve olumsuz etkilerin azaltılması için yapılan veyapılması gereken çalışmalar ortaya konulmuştur.4 Eylül Barajı projesi ile özellikle rezervuar alanı ve mutlak koruma alanındabulunan tarım alanları kamulaştırılarak tarımsal faaliyetlere son verilmiş, yöredeki florave fauna olumsuz etkilenmiş ve inşaat aşamasında toz emisyonları ve gürültü gibi olumsuzçevresel etkiler ortaya çıkmıştır. Ancak, kent merkezinin mevcut su kaynaklarınıngereksinimleri karşılamaması ve Sivas'ın içme ve kullanma suyu gereksiniminikarşılayacak diğer seçenekler arasında en uygun seçenek olması bu projeyi zorunlukılmıştır. 4 Eylül Barajı Projesi ile gerek Sivas kent merkezinin ilk aşamada 2020 yılınakadar, II. Aşamada ise 2040 yılına kadar su gereksiniminin karşılanacak olması, gerek yenibir sulak alanın oluşmasının yanı sıra erozyon denetimi amacıyla baraj çevresinde yapılanağaçlandırma çalışmaları bölgede flora ve fauna çeşitliliğin artması açısından olumluçevresel etkilerin ortaya çıkmasını sağlamıştır.ANAHTAR KELİMELER : 4 Eylül Barajı, İçme ve Kullanma Suyu, Çevresel EtkiDeğerlendirmesi

The environment is a physical, biological, social, cultural and economical medium inwhich humans and other living creatures pursue their relationships and mutualinteractions throughout their lives. The degeneration of the environment which is a systemof relations and the emergence of environmental problems are usually because of thehuman originated factors which damage the environmental equilibrium. In this respect,Environmental Impact Assessment (EIA) has been applied since 1970?s in the world andsince 1993 in our country to manifest the negative impacts of national developmentalactivities before the investments begin and to take the necessary precautions.4 Eylül Dam Project, which was planned to compensate the drinking and domesticwater needs of Sivas, has been assigned to the category of ?Appendix-II The List ofProjects for which Selection Elimination Criteria are to be Applied? according to ?EIARegulations? due to the lake volume (85x106 m3) and surface area (560 ha). However, EIARegulations have not been applied on 4 Eylül Dam Project because EIA Regulations wereinitieted in 1993 for the first time in Turkey and 4 Eylül Dam Project was approved beforethis time. In other words, such an important project has been put into pratice withoutenvironmental impact assessment.iiThe study presents, the environmental impact assessment of 4 Eylül Dam Project,the studies to detemine its of positive/negative effects and the necessary work andprecautions to minimize the negative effects.With 4 Eylül Dam Project, the local people had a loss of income because of thetermination of agricultural activities by the expropriation of agricultural land in reservoirarea and absolute protection zone. Moreover, flora and fauna are damaged and negativeenvironmental effects like dust emission and noise have arisen during the constructionphase. However, dueto the scarcity of water sources to supply necessary water for the cityand the project became the most suitable way of supply the drinking and domestic waterneeds of Sivas, among all other alternatives. the project became an absolute necessity. Thepositive environmental impacts of 4 Eylül Dam Project are suppliament of drinking andutility water needs of Sivas until 2020 in the first phase and until 2040 in the second phasethe enhancement of the natural beauty and biological variation of the city originatingviathe forestation around the dam for erosion prevention, and formation of the wetlandarea.KEYWORDS: 4 Eylül Dam, Drinking Water, Domestic Water, Environmental Im