Paris - Sanay-i Nefise hattından günümüze Türk heykelinde izler ve uygulamalar

Abstract

Türk heykelinin oluşum ve kendini var etme süreci 132 yıllık bir geçmişte varlık bulur. Bu bağlamda 1883'te eğitim hayatına başlayan Türkiye'nin ilk sanat eğitimi kurumu Sanayi-i Nefise büyük önem taşımaktadır. Batı örnekli oluşturulan bu sanat kurumu öncelikle Paris referanslıdır. Fransa ile geçmişten beri yakın ilişkiler içinde olunması ve Paris'in sanat alanında iyi bir konumda bulunması model alınması için iyi bir gerekçedir. Modern sürecin oluşumunda etkin rollerden birini üstlenen Fransa (Paris) uzun yıllar sanatın merkezi olma konumunu koruyarak sanatçı akınına uğrayan bir kent olmuştur. Osmanlılar döneminde başlamak üzere Türkler, Paris örneğini ve ilişkilerini her zaman diri tutmuştur. Türkiye'nin Osmanlılar döneminde heykel üretecek bir sanat kurumuna olumlu bakması ve faaliyete geçirmiş olması önemli bir gelişmedir. Ancak Cumhuriyet dönemine kadar heykel bölümünün faaliyetleri pasif bir şekilde sürmüştür. Türkiye'nin Cumhuriyetle buluştuğu yıllarda heykel büyük bir önem kazanmaya başlar. Cumhuriyet ideolojisini, halka heykeli benimsetmek ve put olarak düşünen zihniyetten arındırmak üzere kent meydanlarına heykeller yaptırmıştır. Bu dönemde de sanat eğitimi alan öğrencilerin yüksek tahsilinde öncelikle Paris tercih edilmiştir. Böylece Türk heykelinde modern sürecin oluşumu ve gelişimi Paris eğitimli Türk heykeltıraşlarla sağlanmış olur. Bu gelişmeler ilerleyen yıllarda Türk sanatının güncel olanla yakın ilişki içinde olması adına bir temel oluşturmuştur. 1960 sonrası Modernin yerini Postmoderne bıraktığı yıllarda heykelin anlamı ve kapsamı genişlemeye başlamıştır. Bu bağlamda herhangi bir sanat alanından yetişen kişi heykeltıraş olsun ya da olmasın 1960 sonrasının yarattığı ortamda bir biçimde heykel üretmeye başlamıştır. 1960 sonrası sanatın merkezi hala Paris olmasa da Türk sanat kurumları buraya öğrenci göndermeyi sürdürmüştür. Paris'te eğitim alan bu isimlerden birkaçı dünya sanatında önemli konumlara gelmeyi başarmıştır.

The formation and realization process of the Turkish sculpture has taken place in a 132-year-history. In this context, Turkey's first institution of artistic education 'Sanay-i Nefise', established in 1883, is of big importance. This institution, which was built after its western examples, primarily took its reference from Paris. Good relationships with France dating back in history and Paris' good position in arts made it suitable to be taken as a model. France (Paris), which played an effective role in the creation of the modern process, protected its position of being the center of arts and became a city being flooded by artists. Beginning with the Ottoman period, Turks kept the Paris model and their relationships alive. It was an important progress for Turkey to look positively at an art school that would produce sculptures and to actualize it during the Ottoman period. However, the sculpture department's activities were carried on passively until the Republic period. At the time Turkey met the republican system, the sculpture gained importance. After the conversion, sculptures were made and placed to the city squares in order to make the public adopt this kind of art and rid the sculpture from the mentality that considers it a sin. Also during this period, many students of art preferred primarily Paris for their higher education. Thus, the modern formation and progress of the Turkish sculpture were provided by these Turkish Sculptors. These developments, in the following years, built a foundation for the Turkish art, being in close relationship with what was contemporary. The meaning and content of sculpture expanded after the 1960s, when the postmodern took the place of the modern. In this regard, someone educated on any kind of art, whether a sculptor or not, had the opportunity to somewhat produce sculptures in an environment that was created after 1960. Even if Paris did not hold its place as the center of arts after the 1960, Turkish art schools continued to send their students there. The positive effects of this effort have been proven by several artists who were sent there for education and achieved important positions in global art.