Nubar Tekyay`ın keman taksimlerinin tahlîli

Abstract

Nubar Tekyay (1905-1955), keman ile Türk Mûsikîsi icrâcılığında taksim geleneğinin oluşmasına katkıda bulunmuş, mûsikî tarihimizin kayıtlarına ulaşılabilen önemli kemân icrâcıları arasında yer almış, kendine has icrâsı ile sonrasında gelen kemânileri teknik ve tavır özellikleri bakımından etkileyerek keman icrâcılığında ekol olarak kabul edilmiştir. Araştırmamız; Nubar Tekyay ile ilgili gerekli literatürün taranması ve mevcut durumun ortaya konulması sebebiyle `Betimsel` bir araştırma, araştırmamızın modeli `Genel Tarama Modeli`dir. Çalışmamızda, Tekyay'ın hayatı, besteciliği, Tekyay hakkında yapılan akademik çalışmalar kaynak taraması yöntemi ile elde edilmiş, Nubar Tekyay'a ait taksim kayıtlarının têmini için TRT Ankara Radyosu Arşiv ve Müzik Dairesi Arşivlerine, Millî Kütüphane Kayıt Arşivine ve Özel Arşivlere ulaşılmıştır. Elde edilen taksim kayıtlarından hareketle, Tekyay'ın taksimlerinde kullanmış olduğu süsleme tekniklerini, ifade unsurları, melodik, ritmik ve nazarî tahlîller, Prof. Dr. Gülçin Yahya Kaçar'ın, `Ünlü Virtüoz Yorgo Bacanos'un Ud Taksimleri (Taksim Notaları, Analiz ve Yorumlar)` adlı doktora tezinden-kitabından ve Doç.Dr. Mehmet GÖNÜL'ün `Nevres Bey'in Ud Taksimlerinin Analizi ve Ud Eğitimine Yönelik Alıştırmaların Oluşturulması` konulu doktora tezinden istifade edilerek yapılmıştır. Çalışmamızda, Nubar Tekyay'a ait 16 adet giriş ve 3 adet geçiş taksimi notaya alınarak taksimlerin teknik, melodik ve nazarî açıdan tahlîli yapılmıştır. Teknik tahlîl ile Tekyay'ın keman icrâsındaki pozisyon, süsleme teknikleri ve ifade unsurları tahlîl edilerek açıklanmıştır. Melodik tahlîl ile taksimlerdeki özgün soru-cevap cümleleri, sekileme, tartım ve hız değişkenlikleri ortaya çıkarılmıştır. Nazarî tahlîl ile taksimlerin tamamı cümle cümle ayrılarak makamların seyri, geçki ve perde kullanım özellikleri gelenek yaklaşımlarına bağlı kalınarak açıklanmış, Tekyay'ın nazarî anlayışı 14.yy.dan günümüze 18 ayrı kaynaktaki makam tarifleri ile kıyaslanarak ortaya konulmuştur. Sonuç olarak, Nubar Tekyay'ın icrâ tavrı ve onu ekol yapan özellikler keman icrâcılarının kullanımına sunulmak maksadı ile somutlaştırılmıştır.Anahtar Kelimeler : Keman, taksim, keman taksimi, makam, Nubar Tekyay, Türk Müziği,konservatuvar

Nubar Tekyay (1905-1955), contributes to comprise of taksim tradition in Turkish Music Performing Style with violin. He is one of significant violin performers who finds the records of music history. He is accepted as ecole in violin performance because with his own spesific performance, he affects his following violinists in terms of technic and performing style. This research is descriptive research because of scanning essential literature associated with Nubar Tekyay and introduce current situation. This research is general literature model. In this research, Tekyay's life, his composition, his educators and academic studies about Tekyay are acquired via literature review method. TRT Ankara Radio archive, Music department archives, Milli Kütüphane record archive and personal archives are attained to get Nubar Tekyay's taksim records. From getting these taksim records, ornament techniques which are used in Tekyay's taksims, expression elements, melodic, rhytmic and theretical analyzing are done by benefiting from, Prof. Dr. Gülçin Yahya Kaçar's 'Prominent virtuoso Yorgo Bacanos's oud taksims (Taksim musical note, analysis and interpretations) named as book, Doc. Dr. Mehmet GÖNÜL's ` the analysis of Nevres Bey's oud taksims and the comprise of exercises for Oud training' from his Ph. D. In this research, Nubar Tekyay's 16 intro and 3 segue taksims are notated and these taksims are analysed in terms of technical, melodic and theoretical. With technic analysis, Tekyay's violin performance position, ornament techniques and expression element are explained. With melodic analysis, unique question-answer phrases, step, rhytmic usage and rhythmic variables are revealed in these taksims. By theoretical analyzing, all taksims which are separated phrase by phrase, melodic movement of the makam, modulation and pitch usages are explained over traditional approaches. Tekyay's theoretical conception is revealed by comparing with definitions of makam in different 18 resources from 14th century to present. As a conclusion, Nubar Tekyay's performing style and his features that make him ecole are materialized for the purpose of bringing violin performers into use.Key Words : Violin, taksim, violin taksim, makam, maqam, Nubar Tekyay, Turkish Music,Traditional Turkish Music, conservatory,