Türk süsleme motif ve üsluplarının 21. yüzyıl başı eşarp, şal ve fular tasarımına etkileri

Abstract

Araştırmada Türk süsleme motif ve üslupları ile desenlendirilmiş son on yıllık süreçteki eşarp, şal ve fular sektöründeki ipek ürünler incelenmiştir. Bu ürünlerin kullanılanım alanları, boyutları, renk, motif, üslup, malzeme, kompozisyon özellikleri, baskı ve kumaş türleri ile ele alınmıştır. Araştırma Türk süsleme motif ve üslupları ile desenlendirilmiş ipek ürünlerle sınırlandırılmış, ürün incelemesi yapılmış ve tasarımcı anketi uygulanmıştır. Özgün ipek pentur şal ve fular tasarımları uygulama çalışmaları yapılmıştır. Anket ve bilgi formu ile elde edilen veriler analiz yapılarak yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda tasarımcılara uygulanan anket sonuçlarına göre daha çok bayanların bu işi tercih ettiği, yoğun olarak lise ve üniversite mezunları tarafından yapıldığı tespit edilmiştir. Tekstil tasarım ve bunu takiben moda tasarımı mezunlarının bu işi tercih ettiği ifade edilmiştir. Tasarım boyutlarının, tasarımlarda kullanılan motiflerin, renklerin firma tercihine, ülkelere, günün moda anlayışına göre farklılık gösterdiği ifade edilmiştir. Üslup, motif ve kompozisyon özelliklerinin belirlenmesine yönelik yapılan incelemede tasarımlarda geometrik ve üsluplaştırılmış yarı natüralist Türk çiçeklerinin tercih edildiği görülmektedir. Kompozisyon özelliklerinde ise çoğunlukla serbest kompozisyonlar tercih edilirken, tasarım ilkelerinden uygunluk ilkesine göre ürünlerin tasarlandığı tespit edilmiştir. Baskı aşamasında ise tercih edilen baskı türünün yüksek bir oranla dijital baskı olduğu, ancak kalıp baskınında kullanıldığı görülmektedir. Geçmişte çoğunlukla kalıp baskı kullanılırken, günümüzde dijital baskı ön plana çıkmıştır. Bu durumun nedeni dijital baskının sağladığı kolaylık, az maliyetli oluşu ve tasarımlarda çok sayıda renk kullanımına elverişli bir baskı türü olmasıdır. Malzeme konusunda ise kaliteli ve özel bir kumaş türü olması ipeğin tercih edilmesini artırmıştır. Son iki yılda geleneksel motiflere olan ilgide de artış görülmektedir. Kültürümüzün yaşatılmasında önem taşıyan bu motifler, çeşitli sanatlarda önemli olduğu ve kullanıldığı kadar tekstil sektörü içinde de giderek yaygınlaşan kullanımı ve tasarım boyutu ile birlikte düşünüldüğümüzde önemi giderek artmaktadır. Osmanlı saray yaşamı ile ilgili medyadaki programların sayısının artması, devlet yönetiminde de geleneksel kültüre önem verici çalışmaların olması, geleneksel sanatlara ilgiyi artırmıştır.Anahtar Kelimeler : Türk Süsleme Motifleri, Üslup, Eşarp, Şal, Fular

In the research, the silk products, which have been designed with Turkish decoration motifs and styles in scarf, shawl and sash sector in the last 10 years were examined. These products were investigated considering the field of usage, their colors, style, materials, composition characteristics, hemming and fabric types. The research was limited to the silk products which were designed with Turkish motifs and styles, product examination was done and designer questionnaire was conducted. Original shawl and sash designs were done and these designs were implemented. The data gathered through the questionnaire were analyzed through descriptive statistics including frequencies and percentages. According to the findings gathered from designer questionnaire, the females prefer this job more than males and the graduates of high school and university do this job. Most also, the graduates of textile design and fashion design preferred this job. Designing dimensions, the motifs used in the designs and the colors differed with respect to the preference of the firms, the countries and the fashion sense of the day. The findings related to the examination of style, motif and composition characteristics revealed that geometric motifs and stylized half-naturalistic Turkish flowers were preferred in the designs. Regarding composition characteristics, it was found out that mostly free compositions were preferred and the products were designed with suitability principle which is one of the design principles. The most preferred printing type was digital printing, but die pressing was used as well. While die pressing was used the most frequently used printing type in the past, digital printing is widespread today, which is due to the digital printing's ease, low cost, and suitability of use for lots of colors in designs. Silk was preferred as the material due to its quality and privacy. There has been an increase in interest towards traditional motifs in the last two years. When thought with widespread usage in textile sector and design dimension, these motifs, which are important for keeping our culture alive, are gaining more and more importance. The increasing numbers of television programs about palace life of Ottoman Empire and the traditional works advocated by the government have increased interest in traditional arts.Key Words : Turkish decoration motifs, Style, Shawl, Scarf, Sash