On yedinci yüzyıldan günümüze Türk müziğindeki kadın bestekarlara ait eserlerin tespiti ve tahlili

Abstract

Tespit edilen bulgular doğrultusunda ilk defa on yedinci yüzyıl itibariyle Türk Müzik tarihinde Reftar Kalfa ile bestekar olarak yer almaya başlayan kadın bestekarlar geçen beş yüzyıllık süre içerisinde birçok önemli saz eseri ve sözlü eserler ortaya koymuşlardır. Türk müziğinin önemli temsilcileri olan kadın bestekarlara ait eserlerin tahlil edilerek Türk müziğine ve Türk müzik eğitimine katkı sağlayacağı düşünülen bu araştırma, tarihsel süreç içerisinde Türk Müziğine yönelik eserleri olan merhum kadın bestekarların tespit edilmesi, eserlerde kullanılan makam, usul ve biçim özellikleri açısından tahlil edilerek ortak olarak kullanmış oldukları makamları işleyiş biçimlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma tarama modeli kullanılarak üç ana bölüm halinde oluşturulmuştur. İlk bölümde kaynak tarama, literatür tarama ve doküman inceleme veri toplama teknikleri kullanılarak tarihsel süreç içerisinde var olan kadın bestekarlar ve onlara ait eserler belirlenerek yaşamış oldukları yüzyıllara göre sınıflandırılmıştır. Bu doğrultuda on yedinci yüzyıl itibari ile seksen beş kadın bestekar ve onlara ait dokuz yüz otuz yedi eser tespit edilmiştir. Araştırmanın ikinci bölümünde araştırmanın evreni kapsamında tüm kadın bestekarlara ait eserler Türk müziği için gerekli en önemli unsurlar olan makam, usul ve biçim özellikleri bakımından incelenmiş, ilgili çizelgeler oluşturulmuş, elde edilen veriler bulgulara dönüştürülerek yorumlanmıştır. Üçüncü bölümde ise, kadın bestekarların en çok eser bestelemiş oldukları beş makama ait eserler üzerinde kategorisel içerik analizi yapılmıştır. Mezkur beş makamın belirlenmesinde seçkisiz örnekleme yönteminin tabakalı tesadüfi örnekleme türü kullanılmıştır. Bu bağlamda, kadın bestekarların yüzyıllara göre makam işleme yaklaşımları karşılaştırılarak benzerlik ve farklılıklar ortaya konulmuştur. Elde edilen bulgular dayalı her alt probleme ilişkin sonuçlar çerçevesinde kadın bestekarlara ait eserler doğrultusunda Türk müziğinin gelişim ve değişimine yönelik uygun bilgiler edinilebilir, kadın bestekarların eserlerinin kaybolmaması adına bilimsel çalışmalar artırılmalıdır gibi öneriler sunulmuştur.Anahtar Kelimeler : Kadın bestekarlar, eser tahlili, makam, usul, biçim

Along with the findings, Reftar Kalfa is the first female composer in Turkish Musical History by the date of seventeen century and then they had composed many instrumental compositions in addition to lyrics within these five centuries. This present work considers that the analyses of the works of female composers who are the important representatives of Turkish music for their contribution to Turkish music and Turkish musical education, so the determination of respected female composers contributing to Turkish music in the course of history, analysis of the mode, tempo and forms to be used in the pieces, the common modes and processes were tried to be defined. The research was performed in three parts by using scanning method. In the first part, the female composers and their works were defined and classified with reference to their era in which they lived in the course of history by using the resource scan, literature scan, document examination and data collection. Accordingly, for seventeen century, there were eighty five female composers and their nine hundreds thirty seven works were found. In the second part of the research, all the works of the female composers were examined in terms of the mode, tempo and form which are the most important characteristics for Turkish music within the scope of the universe of the research and related tables were formed and the data to be obtained were interpreted after they were turned into the findings. In the third part, the categorical content analysis was performed on the works in certain five modes which were used mostly by them. For the determination of these five modes, the random sampling method was employed with stratified sampling type. In this context, the mode processing approaches of female composers were compared with reference to the centuries to define the similarities and differences. The findings which were obtained were used to suggest recommendations like defining appropriate information on the development and change of Turkish music along with the works of female composers within the scope of the results on each sub-problem category, to maintain the works of female composers by increasing the number of scientific works.Key Words : Female composers, analysis of the work, mode, tempo, form