Elazığ Arkeoloji ve Etnografya Müzesinde bulunan çit baskılı ürünler ve kullanılan ahşap baskı kalıpları

Abstract

Bu araştırmanın genel amacı, Elazığ ilindeki ahşap kalıp ve çit baskılı ürünleri inceleyerek bilimsel bir kaynak oluşturmaktır. Veri toplama aracı olarak bilgi formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler tablolara aktarılarak frekans ve yüzdeleri alınıp, değerlendirilerek, yorumlanmıştır. Veri toplama aracının çözümlenmesi sonucunda; yörede ahşap kalıpların en, boy ve yükseklik ölçüleri değişmektedir. Bezeme olarak ahşap baskı kalıplarında düz çizgi, v şekli, + şekli, beşgen, zikzak, paralel çizgi, üçgen, dikdörtgen, damga örnekleri, nebati motifler, kalp, yaprak, gül, ağaç, karanfil, lale, tarak, vazo, püskül mühür kullanılmıştır. Müzede ahşap baskı kalıplarda farklı teknikler kullanıldığı öğrenilmiş olup genellikle `Kontür Kalıp` kullanıldığını söylemek mümkündür. Ahşap Baskı Kalıpları satın alma yoluyla müzedeki yerini almıştır. Yöreye ait ahşap kalıpların müzeye geliş tarihleri, eskiden yörede bu sanatın yapıldığını göstermektedir. Çit baskılı kumaşlar kullanım alanına göre farklı ölçülerde yapılmıştır. Müzede ahşap kalıplar ile basılan farklı kumaş çeşitlerinin kullanıldığı öğrenilmiş olup genellikle pamuklu dokuma kumaş ve çit (tülbent) kullanıldığını öğrenilmiştir. Yörede dokuma kumaşlara örtü adı verildiği öğrenilmiştir. Örtüler; sofra bezi, duvar süsü, masa örtüsü, seccade gibi farklı alanlarda kullanılmıştır. Çit baskılı kumaşlar ise sadece başörtüsü olarak kullanılmak için yapılmış ve yaygınlaştırılmıştır. Çit baskılı kumaşlarda genellikle yuvarlak, kare, dalgalı çizgi, baklava dilimi, yıldız, mihrap, püskül, çiçek sepeti, yaprak, çiçek, dal, üzüm ve karanfil motifleri kullanılmıştır. Çit baskılı kumaşların hepsi, farklı kişilerden satın alınarak müzeye geldiği öğrenilmiştir.

The general purpose of this research, to create scientific resources by investigating the wooden mold and Çit Printing in Elazığ. The information form was used as data collection tool. The obtained data were evaluated and interpreted by transferring them to tabllar with their frequency and percentage. As a result of analysis of data collection tool, the width, length and height measurements of wooden molds is varying in the region. As decoration in wooden molds, plain lines, the shape of 'v' letter, the shape of plus, pentagons, zigzags, parallel lines, triangles, rectangles, stamp samples, plant motifs, hearts, leaves, roses, trees, cloves, tulips, combs, vases, tassels, seals were used. It has been learned that different techniques are used in wooden press molds in the museum and it is possible to say that `Contour Mold` is generally used. Wooden Print Molds have taken their place in the museum through purchase. The date of arrival of wooden molds belonging to the region shows that this art was made in the region in the past. Çit printed fabrics are made in different sizes according to usage area. It has been learned that different kinds of fabrics printed with wooden molds are used in the museum, and it is learned that cotton woven fabric and çit (tulbent) are generally used. It has been learned that woven fabrics are called cover in the region. Covers are used as different areas such as table cloth, wall decoration, table over and prayer rugs. Çit-printed fabrics were made and spread only for using as head scarves. Rounds, squares, wavy lines, diamonds, stars, altars, tassels, flower baskets, leaves, flowers, branches, grapes and carnation motifs are generally used in çit-printed fabrics. It has been learned that all of the çit-printed fabrics are bought from different people and come to the museum.