Ahmed Avni Konuk`a ait Fihrist-i Makâmât adlı eserin makam tahlili

Abstract

Türk müziğinde gelenekten günümüze kadar, yüzyıllar içinde oluşmuş ve `Form`, `Tür`, `Biçim` gibi kavramlarla ifade ederek adlandırdığımız çeşitli beste kalıpları bulunmaktadır. Bu formlardan biri olan Kâr-ı Natık'ların, özel bir güfteye sahip olması, güftede zikredilen makamları veya usûlleri kısa ve öz bir şekilde anlatıyor oluşu ve bunların yanında öğretici bir yanının olması onu diğer formlardan ayıran önemli özellikleridir. Kâr-ı Nâtık'lar içerisinde, ihtivâ ettiği makam sayısı bakımından, önemli örneklerinden biri de Ahmed Avni Konuk tarafından bestelenen `Fihrist-i Makâmât` adlı eserdir. 119 farklı makam ve 7 farklı usûlle bestelenen bu eser, Kâr-ı Nâtık'ların en büyüğü olmakla beraber, bugün pek kullanılmayan, unutulmaya yüz tutmuş makamları da içinde barındıran ve nazariyatçılar tarafından başvurulan bir kaynak eser olmuştur.Bu çalışmada, Ahmed Avnî Konuk'un Fihrist-i Makâmât adlı eseri; nazarî ve seyrî açıdan tahlil edilerek, eserde makam anlayışının ortaya konulması ve bu anlayışın gelenekten günümüze kadar yazılmış olan nazariyat kitapları ile karşılaştırılarak, benzer ve farklı yönlerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın evrenini; Ahmed Avni Konuk'un Fihrist-i Makâmât adlı eseri oluşturmakta olup, örneklemi ise evrenle aynıdır.Yapılan analiz sonucunda, Fihrist-i Makâmât'taki makam seyirleri ile nazariyat kitaplarında verilen seyir tarifleri arasında benzer ve farklı kullanımlar görülmüş ayrıca Konuk'un, Fihrist-i Makâmât'taki makam işleyişine en yakın nazarî anlayışın Abdülbâki Nâsır Dede'ye ait olduğu anlaşılmıştır.

There are various composition patterns we called `Form` in Turkish Music, developed from past to present over the centuries. One of these forms -Kar-ı Natik- having special lyrics and didactic role, expressing briefly maqams and usul (Turkish rhythms) made mention in lyrics are some important features of this form distinguished it from other forms. So far, there were composed Kar-ı Natiks describing practically theory of maqams changing of numbers between 15 and 119. Ahmed Avni Konuk's `Fihrist-i Makâmât` (İndex of maqams) is one of the important example in terms of maqam numbers included in it's content among these Kar-ı Natıks. Besides having role as a longest Kar-ı Natık, `Fihrist-i Makâmât` composed with 7 different Turkish rhythms (usul) & 119 different maqams and included maqams passed into oblivion in it's contents is a work consulted by theoreticians.In this work it was aimed to determine similarities and differences by comparing between succession (seyir) of 119 maqams in `Fihrist-i Makâmât` and succesion descriptions in theory books by analysis of maqam theories and maqam successions. Ahmed Avni Konuk's Fihrist-i Makâmât constitutes the population of this work and sample is same with the population, as well.Findings, obtained from maked analysis, were showed there are similar and different uses between maqam successions (seyir) in `Fihrist-i Makâmât` and descriptions of maqam successions expressed by theory books. Furthermore, this findings showed that the closest understanding to succession of maqams in Ahmed Avni Konuk's 'Fihrist-i Makâmât' is Abdulbaki Nasir Dede's maqam comprehension.