Giresun bölgesindeki bitkisel boyarmaddelerle boyanan ipliklerin tekstil tasarımında kullanılması

Abstract

Araştırmanın amacı; Giresun ili Tirebolu ilçesinde yetişen ısırgan ve yetiştirilen akasya bitkisi yapraklarından elde edilen boyarmaddelerle yün, ipek ve pamuk iplikleri boyamak, yıkama, sürtme, ışık haslık değerlerini incelemek ve boyanan iplikleri tekstil yüzey tasarımlarında kullanmaktır. Araştırmanın evreni Giresun Bölgesi'nde yetişen ve boyarmadde özelliği olan bitkiler ve boyarmadde üretim işletmesidir. Örneklemi ise Tirebolu ilçesinden temin edilen ısırgan (Urtica Dioica), akasya (Robinia pseudoacacia) bitkileri, İl-Ca Bitkisel Ürünler Ar-Ge Üretim işletmesi çalışanları (4 birey) ve işletmedeki iş akışıdır. Isırgan ve akasya bitkisi yapraklarından boyarmadde elde etme sürecinin incelenmesi için İl-Ca Bitkisel Ürünler Ar-Ge İşletmesinde çalışan 4 kişiye görüşme formu uygulanmıştır. İşletmedeki üretim süreci incelenerek fotoğraflanmıştır. Isırgan ve akasya bitkisi yapraklarından elde edilen boyarmaddenin yün, ipek ve pamuk ipliklerine uygulanması için boyama reçeteleri hazırlanmış; bakır sülfat, demir sülfat, şap mordanları kullanılarak ve mordansız olmak üzere 24 boyama deneyi yapılmıştır. Boyama sonrasında iplik numunelerine yıkama, sürtme ve ışık haslığı analizleri uygulanmış ve bitki yapraklarının boyarmadde olarak kullanılmasında olumlu sonuçlar elde edilmiştir. Isırgan ve akasya bitkisi yapraklarından elde edilen boyarmadde ve farklı mordanlar kullanılarak boyanan ipliklerin renk ve renk tonlarının objektif değerlendirilmesi için renk ölçüm cihazı `Minolta CM-3600A` kullanılmış ve dE değerleri tespit edilmiştir Sübjektif değerlendirme ise 8 kişilik uzman grup tarafından yapılmış ve ipliklerin renk isimleri saptanmıştır. Boyanan ipliklerin tekstil tasarımında kullanılması için; photoshop ve illüstrator programlarında 10 adet tekstil yüzey tasarımı hazırlanmıştır. Hazırlanan tasarımlardan 3 tanesi seçilmiş; güneş danteli, lanse ve ikat dokuma teknikleri kullanılarak uygulanmıştır.

The aim of this study is to dye wool, silk and cotton yarns using dyestuff obtained from the leaves of nettle and farmed acacia in Tirebolu district of Giresun, to examine their washing, rubbing and light fastness values, and finally to use these dyed yarns in textile surface designs. The research population consists of dyestuff plants growing in Giresun Region and a dyestuff enterprise. The research sample is nettle (Urtica Dioica) and acacia (Robinia pseudoacacia) plants procured from Tirebolu district, the employees of İl-Ca Bitkisel Ürünler Ar-Ge Üretim İşletmesi -a Production Enterprise- (4 people) and the workflow in the enterprise. To study the process of obtaining dyestuff from the leaves of nettle and acacia plants, interview forms were given to 4 employees of the production enterprise. The production process in the enterprise was examined and photographed. Dyeing prescriptions were prepared for applying the dyestuff extracted from nettle and acacia leaves to wool, silk and cotton yarns, and 24 dyeing tests were performed using copper sulphate, ferrous sulphate and alum mordants, and without using mordant. After dyeing process, washing, rubbing and light fastness of the yarn samples were analyzed, and positive results were obtained regarding the use of plant leaves as dyestuff. For an objective assessment of the colour and colour tones of the yarns dyed with dyestuff extracted from the leaves of nettle and acacia plants and with different mordants, `Minolta CM-3600A`, a colour measuring device, was used and dE values were determined. A group of 8 experts made a subjective assessment, and the names for the colours of yarns were identified. For the purpose of using the dyed yarns in textile design, 10 textile surface designs were prepared in Photoshop and Illustrator programs. 3 of the designs were selected, and applied using sun lace, lance and ikat weaving techniques.