Türk romanında çevrecilik (1945-2015)

Abstract

Çevre sorunları, giderek artan boyutlarda günlük hayatımızı etkilemeye başlamıştır. Böylelikle önceleri sadece sayısal bilimlerin ilgi alanına giren çevre sorunları bütün bilimlerin üzerine eğilmesi gereken küresel bir sorun hâline gelmiştir. Edebiyat bilimi de bu anlamda çevre sorunlarının neden kaynaklandığının bulunup bu sorunların çözümüne ulaşılmasında önemli bir yer tutar. Bu amaç doğrultusunda Türk edebiyatındaki çevreci romanlar belirlenmiş ve bu romanlar çevreci eleştiri yöntemiyle incelenmiştir. Çevreci roman; çevrenin arka plan olmaktan çıkarak olayların gidişatını doğrudan etkileyen bir unsur hâline geldiği romanlardır. Çevreci roman olarak kabul edilen türdeki eserler okurda çevreci bir bilinç kazandırmaya yöneliktirler. Türk edebiyatında çevreci romanlar, II. Dünya Savaşı'ndan sonra ortaya çıkmıştır. Özellikle 90'lı yıllardan sonra Türk edebiyatında çoğalmaya başlayan bu çeşit romanlar, okuru çevre sorunlarına karşı bilinçlendirmeyi amaçlarlar. Türk edebiyatındaki çevreci romanların incelendiği bu tezin amacı da kastedilen anlayıştaki romanları gün yüzüne çıkarmaktır. Çevreci eleştiri ışığında çevreci Türk romanları incelenirken bu tür eserlerin yalnızca çevre sorunlarına değinmediği de görülmektedir. Çevreci romanlar ayrıca çevre sorunlarının nedenleri üzerine eğilip bu sorunlara ne gibi çözümler bulunabileceği konusunda da öneri sunarlar. Tezde bu bilgiler ışığında bütüncül bir bakış açısıyla çevreci romanlar incelenmiş ve Türk edebiyatında gerçek anlamıyla çevreci roman yazılıp yazılmadığı tartışılmıştır. Özetle günümüz çevre sorunları artık herkesin gündemine girmiştir. Edebiyat alanında hem sanat eserini üretenler hem de sanat eserini inceleyenler çevre sorunları karşısında kendi alanları doğrultusunda kalem oynatırlar. Bu tez de böyle bir amaca hizmet etmektedir veya hizmet etmeye çalışmaktadır.

Ecological problems have startedto increasingly affect our daily lives. Ecological problems which previously took the attention of mainly quantitative fields of science have thus become global problems that all branches of science must addressIn this sense, literature has an important role in finding the causes of ecological problems and the solutions to these problems. In line with this aim, environmentalist novels in Turkish literature have been determined and these novels have been examined with ecocriticism. Ecological novels do not just use ecology asa background but rather use it as a direct contributor to the flow of events. The novels considered as ecological novels are written with an aim to develop ecological awareness in readers. Ecological novels in Turkish literature emerged after World War II. Especially increasing in number after the 1990s in Turkish literature, this type of novels aims to increase the reader's awareness of ecological problems. Therefore, the aim of this thesis which analyzes such ecological novels in Turkish literature is to reveal the novels with such an insight. When Turkish ecological novels are analyzed in the light of ecocriticism, it is realized that these novels notonly cover the ecological problems, but theyalso focus on the causes of ecological problems as well as offering suggestions as to the solutions to such problems. In the light of this information, environmentalist novels will be examined from a holistic perspective. It will be discussed whether there is literally an ecological novels in Turkish literature. To summarize, current ecological problems have taken their place in every individual's agenda. Both the producers and the critics of art in literature write about the ecological problems in line withtheir fields. This thesis also serves, or at least strives to serve, such a purpose.