İzzettin Ökte`nin tanbûr taksîmlerinin tahlîli

Abstract

Türk Mûsikîsi saz icrâcılığının günümüze kadar gelişerek gelmiş olmasında pek çok saz sanatçısının farklı tavırları ile katkısı büyük olmuştur. Mûsikîsimizde kullanılan sazların en önemlilerinden olan tanbûr sazının icrâsında ise geçmişten günümüze yine pek çok üstâd, icrâlarıyla gelecek nesillere yol açıcı olmuşlardır. Akademik alanda tanbûr sazı ve tanbûrilerin icrâları ile ilgili birçok çalışma mevcut olmasına karşın, araştırmamızın konusu olan İzzettin Ökte hakkında bir çalışmaya rastlanmamıştır. Araştırma konusu İzzettin Ökte'nin tanbûr taksîmleri olan bu çalışmada, İzzettin Ökte'nin farklı makâmlardaki 10 adet taksîmi, amaçlı örneklem yöntemi ile seçilmiş ve bu taksîmler notaya alınmıştır. Araştırmada, notaya alınan taksîmlerin, Ökte'nin icrâ tavrını ortaya koymaya yönelik olarak belirlenen alt problem başlıkları altında ayrıntılı şekilde tahlîl edilmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın modeli, İzzettin Ökte'nin icrâ tavrının ortaya koyulabilmesine yönelik olarak tarama modeli olarak belirlenmiştir. Araştırmada belirlenen amaçlara ulaşabilmek için, doküman inceleme ve belgesel tarama teknikleri kullanılarak veriler elde edilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi yönteminin kategorisel türü kullanılarak analiz edilmiştir. Bu doğrultuda İzzettin Ökte'nin her perdeye bir mızrap darbesi vurmak yerine çoğu kez tek mızrap darbesi ile birden çok perde duyurmuş olması, anlatıma çeşitlilik katma amacıyla ise ifade unsurlarından faydalanmış olduğu tespit edilmiştir. Ökte'nin taksîmlerinde 6 farklı süsleme tekniği kullanmış olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu süsleme teknikleri çarpma, vurkaç çarpma, glissando, sap vibratosu, tek mızraplı trill ve tek mızraplı çarpma olarak belirlenmiştir.

Many instrumental musicians have contributed to the development of Turkish music instrumental performing with their distinctive skills. Likewise in the performing of tanbûr which is one of the most important instruments used in our music, many virtuosos have led the way of future generations with their performances from past to present. Although there is much research related to tanbur instrument and performances of tanbûr artist in the academic field, no research was found related to Izzettin Okte which is our research topic. In this study the topic of which is the tanbûr taqsîm of İzzettin Ökte, Izzettin Okte's 10 taqsims in different maqâms were selected by purposive sampling method and these taksims were notated. In the research, it is aimed to analyze the notated taksims in detail under the sub-problem topics determined to reveal the behavior of Ökte. The model of the study was determined as scanning model in order to reveal the Izzettin Ökte's performance style. In order to reach the goals determined in the study, data were obtained by using document review and documentary scanning techniques. The data were analyzed by using the categorical type of the content analysis method. In this respect, it was determined that instead of one plectrum impact to each note, Izzettin Ökte played more than one note with one plectrum impact and he used the expression elements with the aim of offering diversity to the performing. It was concluded that Ökte used 6 different ornamentation techniques in their taqsîms. These ornamentation techniques were determined as grace note, hit and run grace note, glissando, handle vibrato, single plectrum trill and single plectrum grace note.