Kırşehir-Kaman, Yassıhöyük Erken Tunç Çağı yapı malzemelerinde arkeometrik analizler ve korunma sorunları

Abstract

Bu çalışmada, Kırşehir-Kaman Yassıhöyük Erken Tunç Çağı'na tarihlenen yapı malzemelerinin korunmasına yönelik özelliklerinin arkeometrik yöntemlerle tespiti amaçlanmıştır. İncelenen yapı malzemeleri kerpiç harç, kerpiç sıva ve taş örneklerinden oluşmaktadır. Örneklendirilen yapı malzemelerinin hammaddelerine bağlı olarak, fiziksel, kimyasal ve petrografik özellikleri bunlarla birlikte bozulma türleri arkeometrik analizlerle belirlenmiştir. Fiziksel testlerden birim hacim ağırlığı, gözeneklilik, su emme kapasitesi, kimyasal test ve analizlerden iletkenlik analizi/suda çözünen tuz testleri, asidik agrega/bağlayıcı analizi, granülometrik elek analizi-agregada tane boyutu dağılımı, gravimetrik analiz/kızdırma kaybı analizi, X-Işını Floresans analizi (PED-XRF ve noktasal Mikro-XRF) ve petrografik ince kesit optik mikroskop analizi uygulanmıştır. Yassıhöyük kerpiç yapılarına ait malzemeler fotoğraflanıp belgelenmiş ve laboratuvar ortamında yapılacak analizler için kodlanmışlardır. Kerpiç tuğla ve sıvalardan alınan örneklerin hamur renkleri kromametrik analiz ile CIE L*a*b* renk sistemi ile belgelenmiştir. Yapısal malzemelerin fiziksel özelliklerinin düşük, kimyasal özellikleri açısından ise yüksek dayama sahip oldukları belirlenmiştir. Malzemelerde ortam koşullarından kaynaklanan yapısal bozulmalar tespit edilmiştir. Yakın çevreden kaynaklanabilecek tuzlanma problemi kerpiçlerde tespit edilmemiştir. Petrografik analizler ile höyükteki duvarlarda dolgu olarak kullanılan taşların yoğunlukla siyenit kayaç türünde olduğu belirlenmiştir. Höyüğün farklı bölgelerinden örneklenen kerpiçler 6, sıvalar da 2 farklı türde sınıflandırılmıştır. Bu durum farklı dönem ya da hammadde kullanımını işaret etmektedir. Petrografik analizlerle yapısal malzemelerin yerel kayaç yapısı ile oldukça uyumlu olduğu da anlaşılmıştır.

In this study, it was aimed to determine the properties of building materials dating to the Early Bronze Age of Kırşehir-Kaman-Yassıhöyük by archaeometric methods. The investigated building materials set consist of mudbrick mortar, adobe plaster and stone samples. The physical, chemical and petrographical properties of these samples. were determined by archaeometric analyses. Physical tests; unit volume weight, porosity, water absorption capacity, conductivity analysis, water soluble salt tests, acidic aggregate and binder analysis, granulometric analysis, X-ray Fluorescence analysis (PED-XRF) and petrographical thin section optical microscopy analysis were applied. Within the scope of the study, materials belonging to Yassıhöyük buildings were photographed, documented and coded for the analyses to be performed in the laboratory. The colors of the samples taken from the adobe bricks and plasters are documented by chromametric analysis and CIE L*a*b color system. It has been determined that the physical properties of the structural materials are low however, they have high strength in terms of chemical properties. Structural deterioration of the materials due to natural weathering conditions was determined. The soluble salt from nearby soil reservoir problem that may arise from the environment was not detected in mudbricks. The petrographic analysis revealed that the stones used as fillings on the walls of the mound were mostly of syenite rock type. The mudbricks sampled from different parts of the mound were classified in 6 different types and plasters were classified in 2 different types. This indicates the use of different periods or raw materials. Petrographic analysis revealed that the structural materials are very compatible with the local rock structure.