Ayasofya Hünkâr mahfili ahşap şebekeleri: Korunma durumunun tespiti ve müdahaleler

Abstract

Araştırma konusunu Ayasofya'nın Osmanlı dönemi ekleri içinde önemli yeri olan Hünkâr Mahfili ahşap şebekelerinin korunma durumlarının tespit edilmesi ve korunmalarına ilişkin yöntemlerin belirlenerek, önerilerin yapılması oluşturmaktadır. Ayasofya Hünkâr Mahfili ahşap şebekeleri, geleneksel kültürümüzün nitelikli bir eseri olma özelliğine sahiptir. Yoğun olarak ele alınan diğer geleneksel eski eserlere nazaran ahşap sanatı ögelerinin belgelenmesi ve araştırılmasının daha yüzeysel düzeyde yapıldığı görülmektedir. Ayasofya Hünkâr Mahfili ölçeğinde ahşap koruma durum tespitinin yapılması, inceleme sonuçlarının belgelenerek kayıt altına alınması ve seçilecek örnek eserlere ahşap konservasyonu uygulamalarının gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, Ayasofya Hünkar Mahfili ahşap şebekelerinin mevcut korunma durumları tespit edilerek, elde edilen veriler ile mevcut ortam koşullarının olumsuz etkileri arasındaki ilişki belirlenmiştir. Bu amaçla araştırmanın sürdüğü üç yıllık süre içindeki iklimlendirme durumu izlenmiştir. Öte yandan, araştırma konusu ahşap şebekelerden sınırlı, tahribatsız örnekler alınarak eserlerin yapım teknolojisi ve onarım geçmişine ait bilgiler toplanmaya çalışılmış; ahşap sanatına kısaca değinilerek genel bilgiler verilmiştir. Ahşap şebekelerin fotoğraf çekimi ve çizimleri yapılarak tespit edilen bozulmalar çizim üzerinde gösterilmiştir. Çalışmada ahşap koruma aşamaları örnekler üstünden anlatılarak konu ile ilgili araştırma ve uygulama çalışmalarına kaynak sağlamak alt amacı oluşturmaktadır. Bu bağlamda elde edilen araştırma bulguları sonuç kısmında değerlendirilerek ahşap eserlerin korunmasına yönelik öneriler ortaya konulmuştur.

The subject of this research is to determine the state of preservation of the wooden trelliswork of Hünkâr Mahfili (Sultan's Lodge), which holds an important place among the annexes of Hagia Sophia in the Ottoman period and they reflect the high quality of traditional art work. However, documentation and research of such delicate decorative wooden art remains quite limited and superficial, when compared to those of the other traditional materials, which were studied intensively. Therefore, it is aimed to contribute to the conservation study, by preparing a scientific document within the scope of wood conservation and determining the state of preservation for the wooden artifacts at the scale of Hagia Sophia Hünkâr Mahfili. The existing preservation state of the wooden trellisworks are determined and the negative effects of the current environmental conditions are tried to be correlated with the data obtained. In this context, air conditioning control was carried out for a period of three years during the research. In addition, non-destructive techniques are used on limited samples that were taken from the wooden trellisworks of the research subject, and all available information was collected about construction technology and repair history of the artifcts. The distortions on wooden trellisworks are recorded by photographs and drawings, as well as graphic description of various deteriorations are made. Within the scope of the study, the traditional wood art is briefly mentioned. The data obtained from the research is then evaluated to suggest a reliable conservation / preservation planning for the artifacts, both in terms of interventive and preventive conservation approaches.