Toplumsal cinsiyet bağlamında türk halk müziğinin ilk kadın temsilcileri

Abstract

Toplumsal cinsiyet bağlamında halk müziğinin ilk kadın icracılarının incelendiği bu çalışma, konu ile ilgili bulunan verileri tasnif etmek, Cumhuriyet'in ilk yıllarında yaratılmaya çalışılan ulus-devlet, modern Türk toplumu ve halk müziği inşası üçgeninde halk müziğinin ilk kadın temsilcilerini tespit etmek ve bu kadın icracıları dönemin toplumsal cinsiyet normları bağlamında incelemek amacıyla yazılmıştır. Türkiye'de toplumsal cinsiyete ilişkin devlet politikalarında farklı yönelimlerin hâkim olduğu Erken Cumhuriyet Dönemi ve yazılı kaynaklarla sınırlandırılan bu araştırmada, nitel yöntemle çalışılan betimsel bir tarama modeli kullanılmıştır. Literatür tarama ve doküman incelemesi yöntemleri kullanılarak araştırmanın amacı doğrultusunda toplanan verilerin değerlendirilmesiyle ulaşılan bulgular çalışmanın ana ve alt bölümlerini oluşturmuştur. Türk halk müziğinin ilk kadın temsilcileri adlı alt probleme ilişkin bulgular sonucunda, Cumhuriyet'in ilk yıllarında sahnede bu müziği icra edenlerin gayrimüslim oldukları ancak radyonun yayın hayatına girmesi ve THM şubesinin açılmasıyla birlikte Müslüman Türk kadınının sahnelere çıkmaya başladığı tespit edilmiştir. Ancak bu kadın icracıların rollerinin toplumsal cinsiyet normlarına göre inşa edildiği görülmüştür. Ayrıca bu durumun, dönemin mekân anlayışına göre de değişiklik gösterdiği tespit edilmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarında toplumsal cinsiyet normları incelendiğinde ise, her ne kadar kadınlara hak ve özgürlük tanınmış olsa da kadının konumu özel alanla sınırlı ve annelik temelinde meşruiyetini koruyabilen bir nitelik sergiledikleri tespit edilmiştir. Bu durum kadın icracıların sanatçı kimliklerini geri plana atarak, aile hayatlarını ön plana çıkartmalarına neden olmuştur.

This study examines the first female performers of folk music in the context of gender, to classify the data on the subject, to identify the first female representatives of folk music in the triangle of nation-state, modern Turkish society and the construction of folk music in the early years of the Republic. It was written in the context of gender norms of the period. Early Republican dominated by different orientations of the state policy on gender in Turkey and limited written sources in this study, a descriptive scanning model was used as a qualitative study. The findings obtained by evaluating the data collected for the purpose of the research by using literature scanning and document analysis methods were the main and sub-sections of the study.As a result of the findings related to the sub-problem of the first female representatives of Turkish folk music, it was found that those who performed this music on the stage were non-Muslims but that the Turkish-Muslim branch started to appear with the opening of the THM branch. However, it is seen that the roles of these female performers are constructed according to gender norms. It was also determined that this situation changed according to the spatial understanding of the period. When gender norms were examined in the early years of the republic, it was found that although women were granted rights and freedom, their position was limited to the private sphere and exhibited a quality that could preserve their legitimacy on the basis of motherhood. The data obtained from the sub-problems, gender norms from the Ottoman period to the Republic and its relationship with music, gender norms and the construction of folk music in the fifth chapter, the first female representatives of folk music in the sixth chapter and the role of Muslim Turkish women on stage. In the context of gender, the problem of collector and source person in the context of gender was examined as the places of performance of rights music in the context of gender.