Hazır giyim sanayiinin milli ekonomimizdeki yeri ve bir örnek çalışma

Abstract

ÖZET Ülkemizde hazır giyim sanayiinin, millî gelire katkı sı ve istihdam açısından önemli bir yeri vardır. Giyim sana yi, diğer sanayi dallarına göre daha az sermaye gerektiren bir üretim dalı olarak, ülkemiz yapısına uygun bir özellik göstermektedir. Bu çalışmanın amacı; hazır giyim sanayiinin yakın geç mişteki ve günümüzdeki durumunu, ülkemiz açısından ana hatla rıyla incelemektir. Bu inceleme; konuyla ilgili kaynak tara ması sonucuna ve Ankara' daki hazır giyim işletmelerinden araş tırma grubu olarak seçilenlerinden derlenen bilgilere dayan maktadır. Kazır giyim, standart ölçülere göre ve serî halinde giyim eşyası üretimidir. Ülkemizde hazır giyim sanayi, küçük işletmeler halinde eskiden beri var olan bir sanayi dalıdır. Ancak, son yıllarda içte ve dışta hazır giyime olan talep artışı ile hızlı bir gelişme göstermiş, bu işle uğraşan iş letmelerin çoğalmasına, yenilikler arayıp bulmalarına ve ni hayet fabrikasyon üretime yönelmeye sebep olmuştur. Hazır giyim sektörünün ülkemizde gelişmesinin sebep leri;, gelişmiş bir dokuma sanayiinin var olması, emek-yoğun olması, az yatırım gerektirip, ihracat imkânlarının bulun masıdır. 9394 Giyim esyasx üreten işletmeler büyüklük açısından in celendiğinde^ atölyeler, küçük ve orta hüyüklükteki işletme ler, fabrikasyon üretim yapan işletmeler olarak üç grupta toplanmaktadır. Ankara'da son 4-5 yıl içinde az sermaye ge rektirmesi sebebiyle sayıları çoğalan bir çok atölye üreti mi yapan, hazır giyim işletmesi doğmuştur. Hazır giyim ih tiyacını İstanbul'dan getirtilen ürünlerle karşılayan Anka ra 'lılar, şimdi daha çok Ankara'da üretilen ürünlerle kar şılamaktadırlar. Hazır giyim eşyaları doğrudan tüketicinin kullanımına arz edildiğinden, söz konusu ürünlere olan talepteki değiş meler, esas olarak nüfus artış hızı, tüketim harcamaları ar tış hızı ve tüketim harcamaları içinden giyim eşyalarına gi den payın büyüklüğüne bağlıdır. Belli alt sektörler, belli nitelikteki iş gücünü kul lanmaktadırlar. 15-19 ve 20-24 yaş grubu ve ilkokul, orta okul, lise ve benzeri okul mezunu eğitim grubundaki iş gücü ne talep yaratan alt sektörlerin başında hazır giyim sektö rü düşünülebilir. Çünkü bu sektör %25-35 kadar 15-19 yaş grubu iş gücünü istihdam etmektedir. Ayrıca ilkokul mezunu işsizleri en yüksek oranda (% 70) kullanan alt sektörlerden biri de hazır giyim sektörüdür. 1980 yılına kadar en önemli döviz girdisi sağlayan pamuk ipliği, 1982 yılında yerini hazır giyim eşyasına bı rakmıştır. 1976 yılında 160 milyon dolarlık pamuk ipliğine95 karşılık, 49 milyon dolarlık giyim eşyası ihraç edilmiştir. Bu miktarlar 1980 yılında 181 milyon ve 66,5 milyon dolar olarak 'gerçekleşmiştir. 1981 yılında ise, 231 milyon dolar lık pamuk ipliğine karşılık, 201 milyon dolarlık giyim eş yası, 1982 ve 1983 yıllarında da hazır giyim ihracatı artış göstermiş ve sırasıyla 259,667 bin ve 339.231 bin dolarlık ihracat gerçekleşmiştir, 1985 yılında da 253 milyon dolarlık pamuklu mensucata karşılık, 800 milyon dolarlık pamuklu kon feksiyon ihraç edilmiştir. 1985 yılında gerçekleşen dokuma ve giyim sanayi ihra catının yarısı (%49,11), örme eşya ve hazır giyim sektörün- ce gerçekleştirilmiştir. Hazır giyim ve hazır eşyanın payı ise, %34,27'dir. Ülkemiz dış giyim ihracatına ürün çeşitleri itibariy le bakıldığında, 1983 yılında 363.0 milyon $ olan dokumadan dış giyim ihracatı, 1984 yılında 640.0 milyon #'a ulaşmış tır. 1985 yılında ise 352.0 milyon $'a düşmüştür, örme dış giyim ihracatında da, 1983 yılında 48 milyon #, 1984 yılın da 136 milyon g'ı aşmış ve 1985 yılında ise örme giyim ih racatı da, dokumadan giyim eşyası gibi 101 milyon #'a düş müştür. Bu gerilemenin sebebi; AET ile kota müzakerelerinde etkili bir sistemin getirilememiş olmasıdır. İhracattaki bu gerilemeye rağmen iç talepte meydana gelen canlanma, ha zır giyim üretiminin artmasına imkân sağlamaktadır. Hazır giyim sanayiinin mevcut sorunlarına çözüm96 bulunursa, İhracat rakamlarının yükseleceği muhakkaktır. Ankara giyim sanayiinde araştırma grubu olarak seçi len İşletmelerin çoğunluğu, dokumadan giyim eşyası üreten işletmelerdir. Yalnızca bir işletme hammaddesini kendi üret mekte, bu işletmenin dışında kalan diğer işletmeler hammad delerini istanbul'dan toptancılardan tedarik etmektedirler. Araştırma grubu olarak seçilen hazır giyim işletmesinin hepsi, dış giyim ve üst giyim üretmektedirler. Bu giyimle rin çoğunluğunu da kadın giyimi meydana getirmektedir. Ankara hazır giyim ihracatı, yok denecek kadar azdır. İşletmelerin ihracata yönelememesinin sebepleri şunlardır; hammadde ve yardımcı malzemenin istenilen kalitede olmama sı ve pahalı olması, kalifiye işçi yetersizliği, üretim miktarının azlığı, fiyatların yüksek olması... Ayrıca iş letmeler arasında ihracata yönelme bakımından işbirliğinin olmayışıdır. Bu problemler çözümlendiğinde, Ankara giyim sa nayiinin de millî ekonomimize katkısı iyi bir yere gelebi lecektir. Ülkemiz, zengin ve alternatifli pazar arayışı içine girmiştir. Hazır giyim sektörü bu anlayışa en uygun olan sektörlerdendir. Türk hazır giyiminin gerek. yurt içinde, gerekse yurt dışında yerini en iyi şekilde alması gerekmek tedir. Bu da o kadar zor değildir. Üretim politikası kalkın ma hedefleri doğrultusunda, istikrarlı biçimde gerçekleşme ye deyam ettiği sürece, hazır giyim sektörünün de sağlıklı bir istihdam ve döviz kazancı sağlamada önemli payı olacağı şüphesizdir.