Türkiye`de iş teftişi ve uygulama esasları

Abstract

SONUÇ Türkiye'de çalışma halatının barış içinde, ahenkli bir şekilde yürütülmesi, sosyal refahın yükselmesi, işçi sağlığı ve iş güvenliğinin sağlanması gibi konularda çı kartılan mevzuatın denetimi, devletin görevleri arasında dır. Sayıları giderek artan ve sanayileşmenin arttığı ölçülerde, bu artışın da tabii olarak devam edeceği işçi kesiminin, çalışma şartlarını düzenleyen mevzuata uygun olarak çalıştırılıp çalıştırılmadığının denetimi, bunla rın sosyal, ekonomik ve kültürel yaşayışları bakımından da önem arzetmektedir. Bu itibarla iş hayatının teftişine gerekli ağırlık verilmesi icabet'mektedir. Ülkemizde iş teftişi, bu maksatla teşkil edilmiş CSGB îş î'eftiş Kurulu ve bu kurula bağlı iş müfettişleri tarafından yapılmaktadır. Ancak, iş teftişinin gereği gi bi yapılıp yapılmadığı kanaatimizce tartışmaya açıktır. Çünkü, SSK 1985 yılı istatistiklerine baktığımızda, si gorta kanunlarına tabi işyeri sayısının 1027469 olduğunu1` görmekteyiz. Bu rakam karşısında işçi sağlığı, iş güven liği ve işin yürütümü yönünden diğer çalışma şartlarını teftiş ve denetlemeye yetkili iş müfettişi sayısının T. C. Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi103 620 civarında olduğu anlaşılmaktadır. îş teftişine bu rakamlarla bakıldığında oldukça yetersiz bir durumla kar şılaşılacağı açıktır. 0 halde, işyerlerinin devamlı ve düzenli bir şekilde denetlenemediği gerçektir. îş Kanununun 3 üncü maddesi gereğince bu kanuna tabi her işyerinin Çt>GB belge müdürlüğüne teacil edilme si gereklidir. Ancak bu tescil işlemlerinin de rereği gibi yapılamadığı, işyerlerinin denetimi sırasında tef tişe tabi işyeri işverenlerinin ifadelerinden anlaşıl dığı tesbit edilmektedir. Bu da teftişin yetersiz olduğu nu gösteren diğer bir husustur. İşverenlerin büyük bir bölümünün iş teftişinden hoşlanmadığı, iş müfettişini gördükleri zaman huzursuz oldukları, iş müfettişlerinin tecrübeleri arasındadır. Zira, bu işverenler teftişleri fayda veya zarar yönün den ele almakta ve fakat genellikle zarar göreceklerini düşünmektedirler. Ancak, arzulanan kültür seviyesine ulaşmış işverenlerin, işyerinde yapılan teftişlerden son ra mevzuatın işyerinde uygulanmaya başlaması ile çalış ma barışının teessüs ettiğini gördüğünü ve işçi sağlığı iş güvenliği yönünden yapılan teftişlerin zaman içinde büyük faydalar sağladığını ifade ettikleri görülmekte dir. İs teftişinde karşılaşılan güçlüklerden diğer- leride, teftişe tabi işyerlerinin dağınık olması ve104 küçük olmasından kaynaklanmaktadır. Az İsçi çalıştırılan işyerlerinin teftişinde, alman İşçi ifadeleri usulüne uyarın olsa bile» mahiyeti işveren tarafından, bilhassa teftiş sonucunun kendisine tebliğ edilmesiyle anlasıl- makta yahut tahmin edilmektedir. i>unun sonucu, işverenin işçilere baskı yada sair zorluklar çıkarmasını getirmek tedir. Netice itibariyle, iş teftişinden beklenen yara rın ve kamu dizenini sağlama sonucuna varılamamaktadır. Ancak, bu hususta yapılacak fazlaca idari ve kazai bir düzenlemenin bulunmadığı, konunun giderek zaman içinde düzelebileceği düşünülmektedir. îş teftişi işyerlerinde mevzuatın uypjul anmasının denetimini yapmanın yanısıra, isçi sağlığı, iş güvenliği ve işin yürütümü yönünden diğer çalışma şartları ile il gili olarak işverenlere, isçilere bir danışmanlığı »eğiti ciliği ve öğreticiliği de g-erektirmektedir. Bu itibarla, iş teftiş rörevini yapan iş müfettiş lerinin seçimi, jyetiştirilmeleri önem arzetmektedir. îş teftişi çalışma hayatına barışı ve ahengi geti recek ve yerine şçore cezalandıran, yerine göre eğitici öğretici bilgiler weren bir teftiş olarak ele alınıp yü rütüldüğü taktirde amacına ulaşmış olacaktır.