12-18 yaş grubu öğrenci voleybolcuların başarılarını etkileyen bazı faktörler üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET Ankara'da orta dereceli okullarda okuyan ve voleybol kulüplerinde oynayan öğrencilerin; kişisel özellikleri, aile vî yapıları, kulüp antrenörleri, okul beden eğitimi öğret menleri, kulüp, okul spor tesisleri ile voleyboltakxmlari ve bu takımların başarılarının kulüp ve okul türlerine bağım lılık durumlarının araştırılması amacıyla bu çalışma plan lanmış ve yapılmıştır. Araştırma grubunu; muntazam antrenman yapan 18 spor kulübü, antrenörü, bu kulüplerde oynayan 60 erkek 10 7 kız öğrenci ile 29 orta dereceli okul ve bu okullarda çalışan beden eğitimi öğretmenleri oluşturmaktadırlar. Veriler, araştırmacı tarafından dözenlenen anket formunun öğrencilere kulüp antrenörlerine ve okul beden eğitimi öğretmenlerine uygulanması yoluyla elde edilmiştir. Araştırmamız sonucunda elde edilen bulgulara göre: Kulüplerin yıldız, genç ve büyükler kategorilerinde voley bol oynayan, öğrenci sporcuların yaşları 12-18 arasında da ğılım göstermektedir. Bu yaş gruplarında olan 167 erkek ve kız öğrencinin %43.7'si okul, %16.1'i şirket, %34.7'si kamu ve %5.4 banka kulüplerinde lisanslı olarak voleybol oynamaktadırlar. 7475 öğrencilerin okudukları okullar ise türlerine göre şöyle dağılım göstermektedir. %40.1 öğrenci klasik %25.1'i meslek, %13.8'i özel liselere, %12.6'sı klasik, %8.4'ü de özel orta okullara devam etmektedirler. Bu okullarda okuyan öğrencilerin ders durumları in celendiğinde, öğrenci grubunun %43.5'inin karnesinde birin ci dönem zayıfı bulunmaktadır. Bu dağılım okul türleri ba kımından bağımlı bulunmuştur. Örneğin klasik liselerde oku yup, spor yapan öğrencilerin %56.6'sının karnesinde birinci dönem zayıfı bulunmamaktadır. Öğrencilerin %38.9'u ve %28.7'si voleybol sporuyla iki ve üç yıldır ilgilenmektedirler. Bu spor dalını öğren cilerin seçmelerinde ençok okul beden eğitimi Öğretmenleri nin katkısı olmuştur. Bunun haricinde okul kulübünde %12.3 ve kamu kulübünde oynayan %13.4 oyuncunun spora başlamala rında ailelerinin destek oldukları bulunmuştur. Voleybol sporuna çeşitli etkenlerle başlayan bu oyun cuların antrenörlerinin %66.6'sı beden eğitimi öğretmeni olup ikinci bir meslek olarak antrenörlük yapmaktadırlar. 18 kulüp antrenörünün %77.8'i daha önce voleybol oy namış, %22.2'side oynamamıştır. Okul takımları çalıştıran beden eğitimi öğretmenlerin den, klasik liselerde bulunan %38.8'i ve meslek liselerinde görev yapan %80lni yedi yıldan fazla süredir öğretmenlik yapmaktadırlar. Yedi yıldan fazla süredir Öğretmenlik ya pan beden eğitimi öğretmenleri grubun %41.3'ünün oluştur maktadır.76 Okullarda öğretmen sayısı bakımından dağılım en çok klasik (%72.2) ve özel liselerde (%80) görülmektedir. Okul voleybol takımlarıyla ilgilenen bu öğretmenler den %6 8.9 daha önce voleybol oynamış olup bu dağılım klasik %61.1, meslek %İ00 ve özel liselerde %60 olarak görülmekte dir. Beden eğitimi öğretmenlerinden %4 1.3' ünün antrenörlük bilgilerine, daha önce voleybol oynamalarının katkısı oldu ğu tesbit edilmiştir. öğrencilerin voleybol sporunda başarılı olmalarına beden eğitimi öğretmenlerinin haricinde aileleride destek olmaktadırlar. Öğrenci ailelerinin genel durumları ise soledir: Ailelerin gelir durumlarının dağılımında okul türleri bakımından farklılıklar bulunmuştur. Devlet okullarında oku yan öğrencilerin ailelerinin gelirleri 150.000 ile 300.000 TL. sı arasında dağılım gösterirken özel okullardaki (%43.4) öğrencilerin ailelerinin gelirlerinin 450.000 TL. sı ve daha fazla bir rakam göstermektedir. Ailelerin gelir düzeylerinin incelenmesinden sonra babaların öğrenim düzeyleri gelir durumlarına paralellik göstermektedir. Devlet liselerine devam eden öğrencilerin %41.2'sinin babası orta ve lise, %37.5' nin babası da üni versite veya yüksek okuldan mezun oldukları öğrenciler ta rafından bildirilmiştir. Özel okullara veya liselerde okuyan öğrencilerin %78.2 sinin babası üniversite veya yüksekokul mezunu oldukları tes bit edilmiştir.77 Annelerin ise çoğunlukla orta ve lise dengi okul me zunu oldukları iafade edilmiştir. Yukarxda gelir ve eğitim durumları verilen bu aileler çocuklarının spor yapmalarını desteklemektedirler (%69. 2). Öğrencilerin okul voleybol takımları ve okul spor te sisleriyle ilgili bazı sonuçlar şu şekildedir: Okul takımı olan öğrencilerden %84.9'u okul takımlarında oynamaktadır lar. Bu devlet okullarının takımlarının %43.7 haftanın 3-4 günü 2' şer saat antrenman yapmaktadırlar, özel okullarda antrenmanlar 5-6 gün ve 2 saat olarak daha yoğun bir ant renman göslenmektedir. Okulların %25'inde hem açık hem de kapalı daha bulun maktadır. Bunundışında %24.1 okulun ağırlık salonu bulunur ken %6 2 okul bu imkandan yoksun bulunmaktadır. Okul spor tesisleri ve voleybol takımlarının haricin de kulüp takımları ve tesisleride araştırılmıştır. Kulüp takımlarının antrenman günleri incelendiğinde okul kulüp lerinin %54.5'ü haftanın 3-4 günü, şirket (%50) kamu (%50.7) ve banka (%62) kulüpleri hemen haftanın her günü antrenman yapmaktadırlar. Bunun dışında kulüplerin %87.9'u kondüsyon antrenmanları yapmaktadırlar. Kulüpler yaz çalışmalarını çoğunlukla spor salonla rında yapmaktadırlar. Yaz çalışmalarını bir (44.4) ve iki (%38.9) ayda tamamlamaktadırlar. Üç aylık bir program uy gulayan (%33.3) okul ve (%20) kamu kulüpleri bulunmaktadır. Bu kulüp takımlarının %50.3'ü kendi tesislerinde ça lışmaktadırlar.78 Kulüplerin gelir ka,yna,klaro, araştırıldığında,, gelir lerini çoğunlukla (%38.9) bağış ve (%16.7) kamu kurumların dan sağlanmaktadırlar. Gelir durumlarına göre voleybol branşına para ayıran kulüplerin %78'i voleybol branşı ile ilgilenirken %27.3 okul ve %22.2 kamu kulüpleri çeşitli nedenlerden dolayı vo leybol takımlarıyla ilgilenememektedirler. Araştırmamız sonucunda öğrencilerin kişisel özellik leri, ailevî yapıları, okudukları okulların spor tesisleri, voleybol takımları başarıları ve beden eğitimi öğretmenle riyle ilgili nitelikler okul türleri bakımından bağımlı ola rak bulunmuştur. Kulüplerle ilgili sonuçlarda, spor tesisleri, voley bol takımlarının başarıları antrenman saat ve günleri, ant renörlerin nitelikleri, kulüplerin voleybol branşına olan ilgileri kulüp türleri bakımından bağımlı olarak saptanmış tır. Kulüp araştırması içine giren; antrenörlerin voleybol eğitim durumları, kulüp voleybol takımlarının sezona hazır lanma süreleri ile bu hazırlıkları hangi tesislerde yaptık ları ve kulüplerin voleybol sporuyla ilgilenmeme nedenleri kulüp türleri bakımından bağımsız bulunmuştur.