Ayakkabı imalatında çalışan işçilerin enerji harcamaları beslenme ve sağlık durumları üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET Ankara, istanbul illerinde ayakkabı imal eden fabri kalarda ve Ankara'da bulunan küçük bir imalathanede toplam 150 işçi üzerinde yapılan bu araştırmada günlük enerji har camaları, işyerinde ve evde yaptıkları 3 günlük besin tüke timleri, beslenme alışkanlıkları, beslenme ve sağlık sorun ları, boy ve ağırlık ölçüleri incelenmiştir. İşçilerin çoğunluğunun ilkokul mezunu olduğu ve ai lesiyle oturduğu bulunmuştur. Araştırmaya katılan işçilerin % 48. 7' si 5 ve daha fazla sayılı ailelerde yaşamaktadır. İş çilerin % 64. `ü 20-35 yaşları arasındadır ve %' 20.7'si stan dartlara göre zayıf bulunmuştur. İşçilerin % 52. 7' si ise 1.61-1.70 m boy uzunluğuna sahiptir. Ayrıca % 64.0'ü sigara içerken, % 41. 3' ü de alkol kullanmaktadır. Sabah öğününü işten fırsat bulamıyorum, canım iste miyor gibi nedenlerle atlamaktadırlar. İşyerinde çıkan ye mekleri doyurucu bulmalarına rağmen, yağlı ve lezzetli değil düşünceleriyle yememekte ve sonunda artık bırakmaktadırlar. Sebze yemekleri, pilav-makarna, et yemekleri sıklıkla artık bırakılan yemeklerdendir. İşçiler ara öğünler veya atladıkla rı öğünler için evden yemek getirmemektedirler ve ara öğün lerde sıklıkla çay yanında bisküvi, kraker, ekmek, peynir, zeytin, meyve yiyerek geçirmekte veya hiçbir şey yememekte dirler. işçilerin % 68. 7` si son bir yılda doktora gitmiş ve % 16.0' sına ilaç-diyet tedavisi verilmiştir. Bu işçilerin % 8.3'ü serekli, % 50.0'si ise bazen diyetlerini uygulamak- -67--68- tadır. Diyetlerini uygulamayanlar ise ekonomik nedenleri ve işyerinde çıkanı yemek durumunda olduklarını neden olarak göstermektedirler. iş kazalarından koruyucu alet kullanmadıklarından, % 24.0'ü iş kazası geçirmiştir. İş kazası sonucu % 13. 9' unda ise sakat lık kalmıştır. Son bir yıl içinde işe devamsızlık yapanların oranı % 48.0' dır. Vitamin ve mineral yetersizlikleri sonucu ortaya çı kan belirtilerden % 76. 7' si eksik dişe sahip olma, % 50.0 oranında diş etlerinde kanama ve % 7.3 oranında ağız kenar larında çatlak ve yaralar görülmüştür. Gün içerisinde yaptıkları fiziksel aktiviteleri ve bazal metabolizmaları sonucunda ortalama günde 3170+- 380 kaloriye ihtiyaçları olduğu bulunmuştur. Günlük tüketilen besinler sonunda kişi başına 2248 +- 380 kalori, 51.2 gram protein sağlanmaktadır. Vitamin A, tiamin, riboflavin, nia- sin vitaminleri ve kalsiyum demir mineralleri tüketim stan dardından düşük bulunmuştur. Tüketilen yiyeceklerin başında tahıllardan ekmek, süt grubundan süt yoğurt, sebzelerden taze fasulye, patlıcan, pa tates, domates, meyvalardan kayısı, karpuz, üzüm, tatlı yi yeceklerden şeker gelmektedir. Et tüketimi kişi başına 49 gram, yumurta tüketimi 30.6 gram olmaktadır. Araştırma sonunda Ankara'da ayakkabı fabrikasında ve imalathanesinde, İstanbul'da fabrikada çalışan işçilerde ki şisel özellikleri, enerji harcamaları, beslenme alışkanlık ları, sağlık sorunları ve besin tüketimleri açısından belir--69- li ayrıcalıklar bulunamamıştır. İşçilerin beslenme sorununun gelir düzeyinin düşük lüğüne, beslenme konusunda ne kendilerinin, ne de eşlerinin bilgilerinin olmamasına ve beslenme alışkanlıklarına bağlı olduğu görülmüştür. Yeterli ve dengeli beslenme konusunda basın-yayın organlarının faaliyetleri, hizmetiçi eğitim ve bu eğitimde işçi ailelerinin de bulunması desteklenmelidir. İşçilerle ilgili yasalar ve toplu sözleşmeler hazırlanırken, işveren tarafından işçi beslenmesi için yeterli önemin ve bütçenin sağlanmasına çalışılmalıdır.