Türk milli eğitim sisteminde adli ve idari soruşturma tekniklerinin işleyişi

Abstract

ÖZET, SONUÇ VE ÖNERİLER A. ÖZET: `TÜRK MİLLİ E?İTİM SİSTEMİNDE ADLİ VE İDARİ SORUŞTURMA TEKNİKLERİNİN İŞLEYİŞİ` başlığı altında Yüksek Lisans (Master) çalışması olarak hazırlanan bur araştırma konusu, özet olarak üç ana bölümden meydana gelmiştir. Bunlar sırası ile; I. Türk Milli Eğitim Sisteminin Genel Yapısı, II. Araştırma Konusunun Tanımlanması, III. Türk Milli Eğitim Sistemi İçerisinde Adli ve İdari Soruşturma Tekniklerinin işleyişi. Bu üç bölüme ilaveten araştırmanın özeti, sonuç ve öneriler ile ekler ve kaynakça kısmıda eklenmek suretiyle araştırma konusu tamamlanmış tır. Bu genel çerçeve içerisinde özetle; I. `TÜRK MİLLİ E?İTİM SİSTEMİNİN GENEL YAPISI` başlığı altında; Eğitim Sistemi içerisinde adli ve idari soruşturma tekniklerinin işleyişine zemin teşkil eden `Türk Milli Eğitim Sistemi` tanıtılmıştır. Buna dayalı olarak ; l.Eğitim sisteminin tarihi gelişimi, 2. Eğitim sistemini oluşturan unsurlar, 3. Eğitim sisteminin amaçları, 4. Eğitim sisteminin ilkeleri, 5. Eğitim sisteminin genel yapısı, 6. Milli Eğitim Bakanlığının görevleri, 7. Öğretmenlik mesleği, 8. Eğitim ve öğretim alanındaki görev ve sorumluluklar hakkında genel ve özet bilgiler verilmiştir.180 II. Araştırma konusunun ikinci bölümünü oluşturan `ARAŞTIRMA KONUSUNUN TANIMLANMASI` başlığı altında; asıl araştırma konusu olan `Türk Milli Eğitim Sisteminde Adli ve İdari Soruşturma Tekniklerinin İşleyişi` hususu, bilimsel araştırma yöntemleri çerçevesinde tanıtılarak; 1. Araştırmanın amacı, 2. Araş tırmanın önemi, 3. Araş tırmanın varsayımları, 4. Tanımlar, 5. Araştırmada sınırlılıklar, 6. Araş tırmanın alanı ve metodu, a. Araştırmanın yöntemi, b. Araş tırmanın evreni, c.Veri kaynakları, d. Veri toplama teknikleri, 7. Araştırma planı, hakkında bilgiler verilmiştir. III. Araştırma konusunun üçüncü bölümünü oluşturan `TÜRK MİLLİ E?İTİM SİSTEMİ İÇERİSİNDE ADLİ VE İDARİ SORUŞTURMA TEKNİKLERİNİN İŞLEYİŞİ` konusu ; 1. Soruşturma Kavramı; 2. Soruşturmayla İlgili Genel Hususlar, 3. Adli Soruşturma Teknikleri ve İşleyişi, 4. İdari Soruşturma Teknikleri ve İşleyişi, alt başlıkları halinde derinlemesine incelenip, araştırılarak, sonuç ve öneriler kısmı da eklenmek suretiyle araştırma konusu tamamlanmıştır. B. SONUÇ: Bu araştırmada şu sonuçlara ulaşılmıştır; 1. Milli Eğitim Teşkilatında görevli personellerin işledikleri suçlara göre hangi suçların adli, hangi suçların da idari soruşturma usulüne tabi olup olmadıkları belirlenmiştir.181 2. Milli Eğitim Teşkilatında görevli personellerin, Türk Ceza Kanunu ve Ceza hükümlü özel kanunlarda suç sayılan fiillerden birini.görevlerinden dolayı ve görevleri başında işlemeleri halinde; hangi soruşturma usul ve esasına göre soruşturulacakları belirtilerek, Adli Soruşturma (Hazırlık Soruşturması) safhaları ortaya konulmuştur. (Seme: 8) 3. Milli Eğitim Teşkilatında görevli personellerin, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve özel mesleki kanunlarda suç sayılan fiillerden birini işlemeleri halinde hangi soruşturma usul ve esasına göre soruşturula cakları belirtilerek, İdari Soruşturma (Disiplin Soruşturması) safhaları ortaya konulmuştur. (Şema: 7) 4. Milli Eğitim Teşkilatında görevli personellerin, Memurun Muhakematı Hakkındaki Kanuna tabi olmayan ve ceza hükümlü özel kanunlarda (1402, 1609, 5816) suç sayılan fiillerderı birini işlemeleri halinde; hangi soruş turma usul ve esasına tabi olacakları belirtilerek, soruşturma safhaları ortaya konulmuştur. (Şema:9) 5. Milli Eğitim Teşkilatında görevli personellerin, Memurların Muhakematı Hakkındaki Kanuna tabi suçlardan birini işlemeleri halinde; memur hakkında soruşturma emri vermeye yetkili makam ve mercilerin tesbiti yapılmıştır. (Şema:6). 6.(657) Sayılı Devlet Memurları Kanunu, adından da anlaşılacağı üzere memurlar için çıkartılmış, genel ve çerçeve niteliğindeki bir kanun olduğundan, disipline ilişkin hükümleri de (Mad:125) Kamunun her kesiminde çalışan bütün memurları ilgilendirmektedir. Öğretmenlik mesleği ise; Kamu ve özel sektörün belli bir kesiminde çalışan personeli ilgilendirdiğin den, memuriyetten ayrı ve özel bir ihtisas dalı olduğundan (1739 sayılı Kanun Madde: 43), 657 sayılı Kanunun disipline ilişkin hükümlerinin öğretmen mesleği açısından yetersiz kaldığı sonucuna varılmıştır. 7. Halen yürürlükte bulunan ve öğretmenlik mesleğine yönelik özel mesleki kanunlarda (1739, 222, 1702, 4357 ve 625 sayılı kanunlar) belirtilen hükümlerinin; bu alandaki hızlı değişmelere paralel olarak yenilenemediğinden182 yetersiz ve mevzuat kargaşasına sebebiyet verecek mahiyette olduklarından do layı, günümüz şartlarına ve ihtiyaca cevap verecek şekilde yeniden düzenlen melerinin gerektiği kanaatine varılmıştır. 8. Türk Ceza Kanunu ve ceza hükümlü özel kanunlarda belirtilen suçlardan birinin işlenmesi halinde; kişilerin (memur+ sivil vatandaş) adli suçlarından ötürü, ceza mahkemelerinde nasıl soruşturulacaklarının usul ve esaslarını göstermesi açısından bir genel kanun durumunda olan Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun bulunmasına rağmen; Milli Eğitim teşkilatın da çalışan personelin, bilhassa öğretmenlerin özel mesleki kanunlarında belirtilen suçlardan (Disiplin suçları) birini işlemeleri halinde; tıpkı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununda olduğu gibi ve C.M.U.K'na paralel olarak, nasıl soruşturulacaklarının usul ve esaslarını belirleyecek bir Disiplin Muhakemeleri Usulü Kanununun bulunmayışı; alandaki diğer mevzuata rağmen, Türk Milli Eğitim Sistemi içerisinde idari soruşturma tekniklerinin işleyişi bakımından önemli bir boşluğa sebep olduğu ortaya konulmuştur. 9. Devlet memurlarının huzurlu bir çalışma ortamı içerisinde bulunma ları ve asılsız bir takım iddialardan dolayı sık sık ve doğrudan doğruya C. Savcısının önüne çıkmasını önlemek amacıyla 1913 yılında çıkartılan ve halen yürürlükte bulunan Memurun Muhakematı Hakkında Muvakkat Kanunun l.ci ve 13.nc'ü maddelerinde kesin hükümler getirilmiştir. Buna göre Kamu hizmetinde çalışan personelin yetki ve sorumluluklarından doğan ve görevle rini yaptıkları sırada meydana gelen suçlarından dolayı haklarında yapılacak adli soruşturmanın (Hazırlık Soruşturmasının) önce; idari mercilerin tahkik ve kararından geçerek yetkili idare organınca yapılması zarureti; Türk Milli Eğitim Sistemi içerisinde adli ve idari soruşturma tekniklerinin işleyişine yönelik olarak, gerçek suçlunun ve suç unsurlarının tesbiti açısından; gerek müfettişin, gerekse muhakkiklerin bir soruşturmacı sıfat ve yetkisiyle, bu alanda ne derece bilgili, tecrübeli ve ihtisas sahibi olmalarının gerektiğinin önemini açık bir şekilde ortaya koyduğu halde; halen, soruşturma işinde görevlendirilecek olan muhakkiklerin, soruşturma öncesi, hiç bir hizmetiçi eğitime tabi tutulmadan rastgele görevlendirildik leri, teftiş sistemi içerisinde yürütülen soruşturma işininse bir ihtisas103 dalı haline getirilmediği, bu görevi yürütecek olan müfettişlerin branşlaş- tırılmadan (Tef ti ş-Soruşturma-Rehberlik) soruşturma işinde görevlendirildik leri gözlenmiştir. 10. Milli Eğitim Bakanlığının teşkilat ve görevlerini yeniden düzenle yen 13.12.1983 tarih ve 179 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 27.nci maddesinin (f) fıkrası, Türk Milli Eğitim Sistemi içerisinde adli ve idari soruşturma tekniklerinin işleyişi bakımından disiplin işlerini düzenleme yetkisini, Bakanlık Merkez Teşkilatında, ana hizmet birimlerinden alarak, yardımcı hizmet birimlerinden olan, `Personel Genel Müdürlüğüne` vermiştir. Yapılan araştırma neticesinde ise bu görevin halen ana hizmet birimlerince yürütüldüğü, ancak; disipline ilişkin soruşturma iş ve işlemle rinin görev ve yetkisi bulunmayan bir daire tarafından yürütülür olması; soruşturma dosyaları üzerinde esas yönü ile hukuki açıdan herhangi bir isabetsizliğe sebebiyet vermese bile, muarrız tarafın itirazı halinde, yargı denetimi sonucunda, davanın usul yönünden Bakanlık aleyhine neticelen mesine sebep olunduğu, ayrıca; adaletin tecellisinin gecikmesine, soruşturma İş ve işlemlerinin uzamasına, soruşturma yapılan okulda, uyumlu eğitim ortamanın bozulması sebebiyle verimliliğin düşmesine, boş yere zaman ve emek israfına sebebiyet verildiği ortaya konulmuştur. C. ÖNERİLER: Araştırmanın sonuçlarına dayanılarak geliştirilen öneriler şunlardır. 1. Soruşturmayı, soruşturma müfettişleri yapmalı, başka kimselere bu görev verilmemelidir. 2. Soruşturma işinde görevlendirilecek olan müfettişler, soruşturmayla ilgili uzmanlık bilgi ve becerisine sahip olmalıdırlar. 3. Soruşturma müfettişleri merkez yerine, bölge idare mahkemelerinde olduğu gibi taşrada teşkilatlandırılmalıdır. 4. Adli suç ve cezanın idari suç ve cezadan farklı boyutlarda olduğun dan, soruşturma teknikleri açısından da farklı normlarda değerlendirilmekte dirler. Bu sebeple; adli suç ve cezalarla ilgili soruşturma usullerinin184 `Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununda` belirtildiği gibi, disiplin suç ve cezalarının soruşturma usullerini de belirleyecek bir `Disiplin Muhakemeleri Usulü Kanunu` çıkartılmalıdır. 5. Milli Eğitim Bakanlığı Merkez Teşkilatında disipline ilişkin her türlü iş ve işlemlerin, hangi daire tarafından yürütüleceği (179) sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 27.nci maddesinin (f) fıkrasında açık bir şekilde ortaya konulduğuna göre; disipline ilişkin soruşturma iş ve işlemleri, ana hizmet birimlerinden alınarak, Kanun Hükmünde Kararnamenin öngördüğü şekilde usulüne uygun olarak yerine getirilmesi açısından, Personel Genel Müdürlüğünce yürütülmelidir. 6. Soruşturma hizmetleri iki branşa ayrılmalı; EğitimÖğretime yönelik ve öğretmenlerin mesleki yetersizliklerinden kaynaklanan problemle rin soruşturulması, öğretmenlik alanından gelen branş müfettişlerine, Genel İdari Hizmetlerine yönelik ve idarecilerin ehliyetsizliklerinden kaynaklanan problemlerin soruşturulması ise; bu alanda uzmanlık bilgisine sahip olan ve idare alanından gelen müfettişlere yaptırılmalıdır. 7. Öğretmenlik mesleği ile ilgili olarak halen yürürlükte bulunan disiplin mevzuatı; (625) sayılı Kanun kapsamında bulunan özel öğretim kurumlarında çalışan öğretmenleride içine alacak şekilde yeniden düzenlenme lidir.