XVII. yüzyıl Türk edebiyatında kaside

Abstract

XVII. y.y.da dîvânı olan 145 şairden, lOÜ'üne ulaşabildim. Bunların 70'inde kaside olduğunu gördüm ve toplam 760 kaside tesbil ettim. Bu kasideler üzerinde yaptığım incelemeyle, kasidenin kurallarını belirlemeye ve bunları istatistik? grafiklerle izaha özen gösterdim. Kaside, bir nazım şeklinin adıdır. Bu şekille tevhîd, münâcât, na't, medhiye, mersiye ve fahriye türünde şiirler yazılmıştır. Tezin I. Bölümü'nde, kasidenin şekil bakımından özellikleri incelenmiş ve varılan sonuçlar, grafiklerle de gösterilmiştir. Yapılan incelemede, kasidenin beyit sayısı açısından kesin bir sınırlandırmanın mümkün olmadığı sonucuna varılmıştır. Vezinler açısından bakılınca, en fazla Mefâîlün/Mefâîlün/Mefâîlün/Mefâîlün kalıbı kullanılmış ve bahirler bazında Recez Bahri ilk sırada yer almıştır. Kasidelerde en fazla tam kafiye, redif olarak da ek halinde redif kullanılmıştır. II. Bölümde kasidenin muhteva açısından incelenmesi yapılmış ve varılan sonuçlar, örneklerle izah edilmiştir. Tevhîd. münâcât, na't. medhiye türleri, ayrı ayrı içerik açısından incelenmiştir. `Kasidenin Vesika Değeri` başlığı altında kasidenin tarihe, edebiyat tarihine, folklora, sosyolojiye ve etnografyaya ışık tuttuğu, seçilen örneklerle izah edilmiş ve bu dallar için edebiyatın vazgeçilmez bir kaynak olduğu vurgulanmıştır. Kasidenin genel özelliklerini yansıtan, `Örnek metinler`eyer verilmiştir.

In this thesis 1 have been able to take only the one hundred divans into consideration from those poets who had collected poems and lived in 17.th century. 1 have totally noticed the seventy kasides, eulogies, within mentioned diwans and tried to determine regular rules of kaside through investigating related texts and further indicating some of them carefully in statistical graphic and diagrams. Kaside as a piece of writing containing verses has been developed formally bay poets in the shape of Tewhid, Munâcât, Na't, Methiye, Mersiye and Fahriye. The first chapter of my thesis is devoted to the examination of formal characteristics of kaside, then, the result of these investigations are indicated in graphic. After paying attention to the different types of kaside used in diwans I have consequently resehed-up through my searches these point at first it is impossible in most cases to restrict its verses in any way. Secondly structure of kaside generally shows itself within metrical system as below: Mefâîlun /Mefâîlun /Mefâîlun/Mefâîlun Further, in respect of Bahriye Recez Bahri takes place more than others. Further more we meet in most cases with the exact ryhnies and in addition to above mentioned the complementary reserves as being reserve are used. Through second chapter. I have attempted to analyze the `kaside` in regarding to its contents. The consequences of this research are studied by examples. Types of Tewhid. Munâcât. Na't. Medhiye are examined in the light of their contents. Under the title of `the importance of Kaside as document` the relationship kaside with other branches of science such as the science of History, history of Literature, folklore, sociology and ethnography, by bringing some examples into light is made clear. Especially the subject-matter is discussed on how kaside would be help to the other sciences to illimunate the period of time we investigate. It follows that studies of Literature make up the inevitable source of human sciences for us. `Selected verses` reflecting the general characteristics of kaside in my thesis is presented with their transcriptions in the fourth chapter.