Dinar çevresinin fiziki coğrafyası

Abstract

ÖZET Dinar, Afyonkarahisar ilinin güneybatı yönünde bir ilçesidir. ilçe Merkezi yaklaşık olarak Afyon'a 110 Km., Burdur 'a ise 70 Km uzaklıktadır. inceleme alanı ilçe merkezinin yakın çevresini içerisine almaktadır. inceleme alanı, her ne kadar Afyon ili sınırları içerisinde olsa da; coğrafi özellikleri bakımından Akdeniz bölgesinin, Ege bölgesine en çok yaklaşmış bir parçası olarak bulunmaktadır. Bu yöre ile ilgili coğrafi araştırmalar yapan I. ATALAY ve S. ERÎNÇ'de gerek iklim, gerekse bitki özellikleri bakımından inceleme alanının Akdeniz bölgesinde olması gerektiğini teyid etmektedirler. Aynı zamanda çalışma alanının doğu bölümünü oluşturan Dombay Ova'nın bir kapalı havza özelliğini taşıması sebebiyle Göller Bölgesi içerisinde mütalaa etmek doğru olur. Jeolojik açıdan baktığımızda, yapıyla birlikte tektonik hareketlerinin de yer şekillerinin oluşmasında etkisi büyük olmuştur. Kuzeybatıdan güneydoğuya doğru uzanan Samsun ve Akdağ dağ antiklinalleri inceleme alanını iki depresyondan ayırır. Bu antiklinallerden Samsun dağı Eosen f ilişlerden oluşmuştur. Doğudaki Dombay Ova ile batıdaki Dinar Ovası birer alüvyal birikinti alanıdır. inceleme alanı içinde en yaşlı jeolojik formasyon Akdağ' ı oluşturan Mesozoik kalkerleridir. Çalışma sahamızın doğusunda daha az yer kaplayan Kretase ve Üst Kretase formasyonlarına ait kalker yapılar, Dombay Ovasının doğusundaki arızalı yapıyı oluştururlar. Dinar Ovasının batısında ise Oligosen formasyonuna ait konglomeralı ve Breşli yapılar bu yörenin yüksek kesimlerini oluşturur. inceleme alanının iklim özellikleri bakımından, yukarıda sözkonusu edildiği gibi, her ne kadar Akdeniz bölgesiyle sınırlanan tipik Akdeniz iklimi içerisinde incelenmesine rağmen hiç şüphe yok ki kıyı kesiminin iklim tipine benzememektedir. Buna karşılık iç Batı Anadolu'nun ve Göller Bölgesinin iklim tipi özelliklerini taşımaktadır. Hidrografya özellikleri bakımından ilginç bir köşeyi oluşturur. Doğudaki depresyon bir kapalı havza özelliğini taşırken, batıdaki depresyon Büyük Menderes Irmağının kaynak bölgesini teşkil etmektedir.Bitki örtüsü özellikleri bakımından maki formasyonu hakimdir. Bitki örtüsünün seyrekliği, eğimin fazla olması yörede erozyon ve sel çevre sorununu ortaya çıkarmaktadır ilçe merkezi Akdağ ile Samsun Dağı arasındaki bir boyun özelliği olan Dinar Beli'nin batı yamaçlarında kurulmuştur. îlçe Merkezinin kapalı havza içinde kurulmayışı dikkat çekicidir. Bu boyundan geçen demir ve karayolları bölgeleri birbirine bağlar.

ZUSAMMENFASSUNG Dinar ist ein Landkreis von der Provinz Afyonkarahisar, der in der sudwest Richtung liegt. Der Hauptbezirk des Landeskreises ist zu Afyon 110 Km zu Burdur 70 Km entfernt. Das Forschungsgebiet nimmt die naheliegende Gegend von dem Hauptbezirk des Landkreises in sich hinein. Obwohl sich das Forschungsgebiet in den Grenzen der Provinz Afyon befindet, in Hinsicht auf geographischen Eigenschaften ist es ein Teil, wo das Mittelmeergebiet zum Aegaischengebiet gleicht. Auch I. ATALAY und S. ERÎNÇ, die auf dieser Landschaft geographische Forschungen gemacht haben, bestâtigten, dass das Forschungsgebiet von der Klima-und Pflanzendecke Eigenschaften hingesehen zum Mittelmeergebiet gehören soil. Nebenbei wurde es richtig sein zu kommentieren, dass das Dombay Ebene, die im östlichen Teil des Forschungergebiet liegt, zum Seengebiet gehört, weil es eine Binnenent- waesserungsgebieteigenschaf ten traegt. Von der geologischen Hinsicht gesehen hat die Gelaende mit der tektonischen Bewegungen eine grosse Wirkung auf die Entstehung der Oberf laechenformen. Die von nordwest zu südost liegenden Samsun und Akdag Antiklinale trennen das Forschungsgebiet von den zwei Depressionen. Von diesen Antiklinalen ist der Samsun Berg von Eosen Filischen entstanden. Im osten liegende Dombay Ebene und im westen liegende Dinar Ebene sind ein Alluvionansammlungsgebiet. Die aelteste geologische Formation in dem Studiegebiet ist die Mesozoik Kalks, die den Akdag bilden. Die zu Kretase und Ober Kretase Formationen gehörenden Kalkstrukturen, die im Osten unseres Forschungsgebiet liegen, bilden das Bergland, dass im osten von Dombay Ebene liegt. Im westlichen Teil der Dinar Ebene bilden, die zur Oligosen Formation gehörenden Konglomera und Brekzie enthaltene Strukturen, die höheren Bezirke dieser Landschaft. Obwohl die Klimaeigenschaften des Forschungsgebiet, wie es auch oben genannt ist, zu dem typischem Mittelmeer-klima gezaehlt worden ist, das mit dem Mittelmeergebiet begrenzt ist, kann man ohne Widerspruch sagen, dass es sich nicht urn das Küstenklimatyp aehnelt. Im Gegensatz hat es die Klimaeigencshaften der Seengebiet und Innenwest Anatolien.In Hinsicht auf hidrographischen Eigenschaften bildet es eine interessante Ecke. Waehrend die Depresion im Osten eine Binnenentwaesserungsgebieteigenschaft zeigt, bildet die Depression im westen, die Austrittsstelle des Büyük Menderes Flusses. In der Ansicht der Pflanzendeckeeigenschaften herrscht die Machia Formation. Wegen der weitmaschigen Pf lanzendecke und übermaessigen Gefaelle kommt es in diesem Gebiet zu Erosion und Torrenten. Der Hauptbezirk des Landkreises ist in der westlichen Talhang Dinars Pass gegründet, die zwischen Akdag und Samsun Berg eine Passeigenschaft zeigt. Es ist erstaunlich, dass der Hauptbezirk des Landkreises nicht in der Binnenentwaesserungsgebiet gegründet ist. Von diesem Pass hindurchfahrende Eisen-und Autobahnen binden die Gebiete zueinander.