18. yüzyıla ait bir Barbaros Hayreddin Paşa Gazavat-namesi üzerinde sentaks incelemesi

Abstract

ÖZET Türk dili araştırmalarında sentaksla ilgili çalışmaların yetersizliğinden yola çıkılarak bu eksikliğin giderilmesi amacıyla Türk edebiyatının en güzel nesir örnekleri olarak kabul edilen ğazâvât-nâmelerden Barbaros Hayre'ddin Paşa'nm ğazâvât-namesi üzerinde sentaks incelemesi ile ilgili bir çalışma yapılmıştır. Üzerinde sentaks incelemesi yapılan bu eser Ankara 'daki Millî Kütüphane 'de kayıtlı olan `Gazâvât-ı Hayre'ddin Paşa` isimli eserdir. Eserin yurt içindeki ve yurt dışındaki kütüphanelerde de çeşitli nüshaları bulunmakla birlikte üzerinde inceleme yapılan bu eser ve yazan hakkında ilgili kaynaklarda herhangi bir bilgi bulunamamıştır. Eser üzerinde yapılan çalışma `Sentaks İncelemesi ` ve `Metin` başlığı altında iki bölümden oluşmaktadır. `Sentaks İncemesi` bölümünde eserdeki kelime grupları ve cümleler tesbit edilerek bunlar yapı ve tür bakımından incelenmiştir. Ayrıca metnin orijinalinde bulunan ve günümüze göre farklı kuruluşta olan birtakım kelime grupları ve cümleler de bugünkü edebî dilimizle mukayese edilmiştir. `Metin` bölümünde ise eserin transkripsiyonlu şekli verilmiştir. Metnin transkripsiyonlu şeklinde bir hata olup olmadığının kontrol edilebilmesi maksadıyla `Gazâvât-nâme` nin orijinalinden on varak çalışmanın `Metin` bölümünün sonuna konmuştur. `Sözlük` bölümünde, günümüze göre arkaik sayılabilecek birtakım kelimelerin karşılıkları izah edilmiştir.11 `Kaynakça` bölümünde de araştırma ve inceleme aşamalarında bizzat gördüğümüz veya çalışmamız sırasında dolaylı yoldan faydalandığımız eserlerin bibliyografik künyeleri verilmiştir.

Ill SUMMARY Since the studies related with syntax for Turkish language research are insufficient, in order to complete this lacking a study is made. And this study is related with syntax research on ğazâvât-nâme of Barbaros Hayre'ddin Paşa which is accepted as one of the best examples of Turkish literature prases. The work which the syntax research is made on, is called the `Gazâvât-ı Hayre'ddin Paşa` registered in Millî Kütüphane in Ankara. Though there are some copies of this work in the libraries both inside and outside the country, no knowledge about the work and the writer could be found from the sources. The study consists of two parts as the titles called `Syntax Research` and `Text`. In the `Syntax Research` part the word groups and the sentences are examined as structure and type. Also some word groups and sentences of original text which are different foundation from today are compared with todays literary language. In `Text` part, transcriptional shape of work is given. In `Dictionary` part, the meanings of some words which can be supposed as archaic for today are given. In `Bibliography` part, bibliographic list of the works which we made use direct or indirect while we were making our study, investigation and research are given.