Lise yöneticilerinin ve öğretmenlerinin okulda yerinden yönetim ve merkezden yönetim yaklaşımlarına ilişkin görüşlerinin karar verme sürecine etkileri

Abstract

ÖZET Bu araştırmanın amacı, okulların temel işgörenleri olarak yönetici ve öğretmenlerin Okulda Yerinden Yönetim yaklaşımı ile Merkezden Yönetim yaklaşımlarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi, bu belirlemelere göre Türkiye eğitim sistemi içinde yer alan okullarımızın yönetiminde yeğlenmesi gereken yönetim yaklaşımının ne olması gerektiğinin açığa çıkarılması, okul yöneticileri ve öğretmenlerince okul yönetiminde katılımcı, demokratik bir sürecin ne kadar önemsendiğini, okul yöneticisi ve öğretmenlerinin çağdaş yönetim anlayışım ne kadar tamdıklarmın belirlenmesi, okul yönetimlerinde karar verme sürecine ne kadar katıldıklarım ve ne kadar katılmak istediklerinin ve bu katılma durum ve isteklerinin onların yeğledikleri okul yönetimi yönelimi ile ne kadar ilgili olduğunun saptanmasıdır. Araştırmada İzmir ili Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde yer alan ilçelerdeki genel lise yöneticileri (70) ile öğretmenleri (403) örneklem olarak alınmıştır. Araştırmada veri toplama araçları olarak, Yönetim Yönelimi Ölçeği ve Karara Katılma Ölçeği kullanılmıştır. Yönetim Yönelimi Ölçeği ile deneklerin okul yönetimi yaklaşımları açısından yönetim yönelimlerinin belirlenmesi ve yönetim yaklaşımlarına ilişkin görüşlerinin saptanmasına, Karara Katılma Ölçeği ile yine deneklerin okulda karara katılma durum ve isteklerinin saptanmasına çalışılmıştır. Ayrıca, her iki ölçekle elde edilen verilere dayanarak deneklerin okul yönetimi yönelimleri ile okulda karara katılma durum ve istekleri arasındaki ilişkilerin saptanmasına da çalışılmıştır. Araştırma süreci sonunda elde edilen sonuçlar özetle aşağıda sunulmaktadır: 1. Lise yöneticileri büyük çoğunlukla Merkezden Yönetim yönelimli, öğretmenleri ise daha çok Okulda Yerinden Yönetim yönelimlidir. 2. Hem lise yöneticileri hem de lise öğretmenleri kendileri için Okulda Yerinden Yönetim yaklaşımım `Pek Çok` düzeyde önemli olarak değerlendirmekte dirler. Lise yöneticileri Merkezden Yönetim yaklaşımını `Orta Düzeyde Önemli`, lise öğretmenleri `Az` düzeyde önemli olarak değerlendirmektedirler. V3. Lise yöneticileri okulda öğretmenleri kararlara `Çok` düzeyde kattıklarını, `Pek Çok` düzeyde katmak istediklerini, lise öğretmenleri ise okulda karara `Az` düzeyde katıldıklarını, `Çok` düzeyde katılmak istediklerini belirtmektedirler. 4. Hem lise yöneticileri hem de lise öğretmenleri Okulda Yerinden Yönetim yaklaşımı ve Merkezden Yönetim yaklaşımına ilişkin görüşlerinde ve karara katma/katılma durumu ile karara katma/katılma isteği görüşlerinde bazı kişisel değişkenlerine göre anlamlı düzeylerde farklı görüş içindedirler. 5. Lise yöneticileri ile öğretmenleri okulda karara katma/katılma durumu ve karara katma/katılma isteği boyutlarında öğretim konulu kararlar üzerinde ortak görüşü paylaşmaktadırlar. 6. Lise yöneticilerinin yönetim yönelimleri, kendilerinin okulda öğretmenleri karara katma durumu ve karara katma isteğine ilişkin görüşlerini etkilemezken, lise öğretmenlerinin yönetim yönelimleri, kendilerinin okulda karara katılma durumu ve karara katılma isteğine ilişkin görüşlerini etkilemektedir. 7. Yönetim yönelimi OYY (Okulda Yerinden Yönetim) olan lise öğretmenleri, okulda karara katılma durumu ve karara katılma isteği boyutlarında yönetim yönelimi MY (Merkezden Yönetim) yönelimli olan lise öğretmenlerine göre daha istekli ve katılımcı oldukları görüşündedirler. VI

ABSTRACT The purpose of this research is to discern the ideas of school directors and teachers, as the core members of the school staff, concerning school-based and central management approaches, to find out the most appropriate management approach which best suits the schools in Turkish education system based on the ideas uncovered, to determine to what extent school directors and teachers have attached importance to a process based on participation and democracy in school management and to what extent school directors and teachers, as the core members of the school staff, know about contemporary management, how much they do participate and would like to participate in the decision-making processes in school management, and to what extent the present situation and their wishes to participate in decision-making are related to the kind of school management they prefer. The high school directors (n=70) and teachers (n=403) working in the province of Izmir Metropolitan Municipality constitute the sample for the research Management Tendency Scale and Participation in Decision-Making Scale were used to collect the data for the research. The subjects' ideas concerning school management approaches were determined through Management Tendency Scale and their tendencies towards management were determined based on their ideas. The degree of the subjects' participation in decision-making in their schools and their wishes to participate in decision-making were determined through Participation in Decision-Making Scale. In addition, the relationship between the subjects' tendencies towards school management and their participation in decision-making in their schools and their wishes to participate in decision-making were determined based the data obtained through both scales. The results of the research are summarized below: 1. High school directors mostly have a tendency towards central management while high school teachers generally have a tendency towards school-based management. 2. Both high school directors and teachers think that school-based management is `extremely` important. High school directors think that central management of VIIschools is `fairly` important, and high school teachers think that it is of `little` importance. 3. High school directors claim that they usually enable the teachers in their schools to participate in decision-making and would like to do it more while teachers claim that participate in decision making only a little but would like to do it more. 4. Both high school directors and high school teachers vary among themselves in terms of their ideas concerning school-based and central management, participation in decision-making and their wishes to participate in decision-making depending on some of their personal characteristics. 5. Both high school directors and teachers share the same ideas concerning teachers' participation in decision-making and those concerning instruction. 6. While high school directors' tendencies towards management, enabling teachers to participate in decision-making do not affect their ideas concerning their wishes to enable teachers to participate in decision-making, high school teachers tendencies towards management affect their participation in decision-making and their ideas concerning their wishes to participate in decision-making. 7. The high school teachers who have a tendency towards school-based management think that their participation in decision-making and their wishes to participate in decision-making is well above those of the ones who have a tendency towards central management. VIII