Cumhuriyet Dönemi romanlarında (1923-1950) eğitim sorunları ve öğretmen

Abstract

ÖZET 1923 - 1950 yıllan arası Türk romanında, öğretmen ve eğitim sorunlarına yöneliş görülür. Bunların çoğunda yapıcı özellikler gözlenirken, bir kısmında da olumsuz yönlere dikkat çekilir. R. N. Güntekin'in Çalıkuşu (1922) romanı, öğretmen ve eğitim konularına geniş bir biçimde yer vermesi bakımından ayrı bir öneme sahiptir. Feride, Anadolu'ya açılan Türk romanındaki ilk idealist genç kız tipi olarak dikkat çeker. İnkılâp Türkiye'sinin romanı olan Yeşil Gece'de, Ali Şahin' in resmî ideolojiyi yaymak için softalarla giriştiği amansız mücadele, H. Edip' in Vurun Kahpeye, V.Nedim Tor' ün Resim Öğretmeni ve Reşat Enis'in köy romancılığının öncüsü olarak gösterilen Toprak Kokusu romanlarında farklı boyutlarıyla karşımıza çıkar. R.Nuri'nin Acımak romanı, eğitimde katı kurallarla hareket etmenin sakıncalarını göz önüne serer. R.Nuri'nin Gizli El, H.Edip'in Sonsuz Panayır, P.Safa'nın Mahşer ve R.Enis'in Ağlama Duvarı romanlarında işgal İstanbul'unun düşmanla işbirliği yapan çıkarcı çevreleri ve ülkenin vurguncu sınıfının hâli anlatılır. Damga romanında, hayat gerçekleriyle karşılaşınca ne yapacağını şaşıran birey, Değirmen romanında çöken devlet sisteminin yarattığı trajikomik olaylar, H.Edip'in Tutarak adlı eserinde de aynı coğrafyada yaşayan ancak kültürel anlamda birbirine uzak insanlar, öğretmen merkezli olarak yansıtılır. Huriye Oniz'in bu tip bir çalışmaya ilk kez dahil edilen eseri Bir Öğretmenin Romanı' nda çevresiyle her açıdan bütünleşen öğretmeni, Kemal Bilbaşar'ın Denizin Çağırışı romanında ise, çevresine düşman kesilen öğretmeni izleriz. Bunun yanı sıra meslekî deformasyona uğrayan öğretmenlerin yol açtığı sorunlar ve uzun yıllardır eğitim-öğretim sistemimizde var olan pek çok sorun, incelediğimiz romanlarda farklı boyutlarıyla ele alınır.

II ABSTRACT In Turkish novel between 1923-1950, a tendency to cover education and teacher's problems is observed. Altough most of these novels contain constructive specifications, some of them emphasize negative respects. Çalıkuşu (1922) novel written by R. N. Güntekin has a special importance in which education and teacher's problems take place widely. Feride, who is young idealist lady character, is the first sample in Turkish novel that involved Anatolia. In Yeşil Gece, which is a novel of Turkey after revolutin, the intensive efforts of Ali Şahin against to religious conservatives is also observed in different dimentions in Vurun Kahpeye novel by H. Edip, Resim Öğretmeni novel by V. Nedim Tör and Toprak Kokusu by Reşat Enis who is discribed as the pioneer of novels that involves rural area. Acımak novel by R. Nuri, points out some objections of applying rigid rules in education. In the novels of Gizli El by R. Nuri, Sonsuz Panayır by H. Edip, Mahşer by P. Safa and Ağlama Duvarı by R. Enis, some persons who make cooperation with enemy in Istanbul when it is occupied and some group of people who gain illegally at that time are described. In Damga novel a person who is confused when challenged with realities of life, in Değirmen novel some tragic-comic events created by the degenerated state system, in Tatarcık novel by H. Edip peoples who live in the same ceographic reagion but they are far away from each other culturally are all explained by teacher- oriented respects. In Bir Öğretmenin Romanı novel by Huriye Oniz which is the first novel of this writer included to this type of work, a teacher who achivied to make excellent relations with society, on the other hand in Denizin Çağrısı novel by Kemal Bilbaşar a teaher who fight with society are observed. Furthermore, some problems caused by occupationally defomed teachers and some existing problems coming from a long time in our education system are evaluated in different dimensions in the novels that we investigated.