Klasik politik iktisadın doğuşu

Abstract

330 ÖZET Bu çalışmada klasik ekonomi politiğin temel kavram ve düşüncelerinin doğuşu araştırılmıştır. Çalışmada, klasik ekonomi politiği, tüccar ve sanayicilerin piyasa ilişkilerinin yerleşmesi için eski düzene karşı yürüttükleri mücadelenin entelektüel ifadesi olarak gören geleneksel akademik yaklaşımdan farklı olarak, bu okul, Batı Avrupa'da kapitalist ekonomi ve toplumu doğuran dönüşüm sürecinin ürünü olarak incelenmiştir. Klasik ekonomi politik feodalizmden kapitalizme geçiş sürecinin ürünüdür ve bu sürecin içsel dinamiklerini kuramlaştırma çabası olarak doğmuştur. Klasik ekonomi politik, 17. yüzyılın ikinci yarısında, İngiltere'de Petty, Fransa'da Boisguilbert'in çalışmaları ile doğmuştur. Bu düşünürlerin eserlerinde ele aldıkları sorunlar, kendi ülkelerinin farklı tarihsel gelişme çizgilerini yansıtmaktadır. İngiltere ve Fransa'da 17. yüzyılda hakim olan farklı gelişme çizgileri, 14. yüzyıl krizinin ardından ortaya çıkan çözülme sürecinde oluşmuştur. Bu dönemde oluşan mülkiyet ve sınıf ilişkileri, İngiltere'de 15. yüzyılın sonlarından itibaren toprak sahibi, kapitalist çiftçi ve ücretli emekçi arasındaki üçlü ilişkiyle nitelenen tarıma dayalı kapitalist toplumsal yapının doğmasına yol açmıştır. İngiltere'de tarıma dayalı kapitalist gelişme, kapitalist gelişmeye hizmet eden ve bu süreci hızlandıran yeni bir devlet yapısına yol açarken, Fransa'da ise, 16. yüzyıl sonlarında, feodal tepkinin bir sonucu olarak, güçlü bir mutlakçı monarşi işbaşına gelmiş ve feodal toplumsal ilişkileri merkezileştirerek, kapitalist gelişmenin önünde büyük bir engel oluşturmuştur. İngiltere ve Fransa'da hakim olan farklı gelişme çizgileri, bu ülkelerdeki klasik ekonomi politikçilerin perspektiflerini farklılaştırmıştır. İngiltere'de tarıma dayalı kapitalizmin doğuşu, tarım üretiminin sorunlarını İngiliz ekonomi politiğinin odak noktası haline getirmiştir. İngiliz klasik ekonomi politiği, iktisadi artığın doğrudan üreticiden çekip alınmasını ve bu artığın büyütülmesini düzenleyen toplumsal ilişkilere odaklanırken Fransa'da, mutlakçı monarşinin doğuşu ve iktisadi artığın önemli bir kısmına el koyması,331 Fransız ekonomi politiğinin devlet ve toplum arasındaki ilişkilere odaklanmasına neden olmuştur. Bu belirgin farklılıklara karşın, İngiliz ve Fransız ekonomi politikçileri, geçiş sürecinin doğurduğu iktisadi, toplumsal ve siyasal sorunları, tarıma dayalı kapitalist gelişme perspektifiyle ele almışlardır.

332 ABSTRACT This study investigates the emergence of basic concepts and ideas associated with the classical political economy. Unlike traditional academic approach that presents this line of thought as an intellectual justification of merchant and industrialists^ struggle against traditional order for the ultimate success of market relations, this study argues that the classical political economy is an intellectual product of great transformation of Western Europe that ended with the formation of capitalist economy and society. This school had been established in the transition period from feudalism to capitalism, as an attempt to theorize the internal dynamics of this transformation. Classical political economy begins at the second half of the seventeenth century with the works of Petty and Boisguilbert who were pioneer thinkers of the English and French political economy -respectively. The works of the pioneers of the classical political economy reflect peculiar historical development patterns prevailed in their countries. The formation of these different development patterns had been started from the fourteenth century with the dissolution of the feudal system and became definitive in the seventeenth century. In England, the new class and property relations emerged from this dissolution process had ensured an agrarian capitalist social structure which is characterized by social relations between landholder, capitalist farmer and waged labourer, from the late fifteenth century onwards. The triumph of agrarian capitalism had gradually affected and changed the position of the English monarchy. In the seventeenth century, whereas English ruling class ensured a new government to service and accelerate capitalist development, a strong absolutist feudal monarchy had came to the power in France. Feudal monarchy had obstructed the capitalist development by centralizing feudal social relations.333 These different lines of development processes determined the perpectives of the theorists of these countries in markedly different way. In England, the emergence of agrarian capitalism during this period made analysis of agricultural production the main focus of English political economy. In France however, the rise of absolutist monarchy and its appropriation of a great share of economic surplus made the problem of relationships between state and society main concern of French political economy. Despite these apparent differences, both English and French political economists had endeavored to solve the economic, social, moral and political problems associated with the transition from feudalism to capitalism on the agrarian capitalist basis.