Meşrutiyet Dönemi (1908-1922) roman ve hikayelerinde kadın ve kadın eğitimi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, Meşrutiyet dönemi roman ve hikâyelerinde kadın ve kadın eğitimi konularının hangi bakış açılarıyla ve hangi özellikler dahilinde açıklandığı sorularına cevap aranmaya çalışılmıştır. Çalışmamızın ilk bölümünde Türk kadınının eğitim serüveni, eski Türk toplumundan, İslâmiyetin kabulünden sonraki Türk toplumuna, Osmanlı toplumundan, Cumhuriyet dönemine uzanan tarihsel bir çizgi dahilinde açığa çıkarılmıştır. Özellikle Tanzimat döneminden itibaren süregelen ve Meşrutiyet döneminde ivme kazanan kadın eğitimi faaliyetleri üzerinde durulmuştur. Osmanlı aydın kadınlarının basın ve dernekler yoluyla `feminizm`düşüncesini temel alarak yürüttükleri kadın hakları mücadelesine de değinilmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümünün ilk aşamasında Meşrutiyet dönemi (1908-1922) roman ve hikâyelerinde yer alan kadın kahramanlar, ön plâna çıkan özellikleri ve yaşamlarını etkileyen düşünce akımları çerçevesinde değerlendirilmiştir. Toplumsal değişmenin, Batıcılık, Türkçülük akımlarının ve feminizmin kadın kahramanların dünyası ile olan etkileşimi açıklanmıştır. Kadın kahramanların portreleri, fiziksel ve ruhsal bakımdan irdelenmiştir. İncelediğimiz roman ve hikâyelerde, kadınların en çok ideallik, alafrangalık ve geleneksellik özellikleri ön plâna çıkarılmıştır. Kadın kahramanlar, bu tanımlamalar içinde değerlendirilmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümünün diğer kısmında Meşrutiyet dönemi roman ve hikâyelerinde kadın eğitimi konusuna değinilmiştir. Kadın kahramanların eğitim durumu ve kadın eğitimine ilişkin eserlerde yer alan düşünceler gözler önüne serilmiştir. Araştırmamızda yer alan her konu başlığı içinde sonuç bölümü barındırmaktadır. Bununla birlikte çalışmamızın bitimindeki sonuç bölümünde de Meşrutiyet dönemi roman ve hikâyelerindeki Türk kadını kimliğinin unsurları ve kadın eğitimi konusu ile ilgili saptamalarımız yer almaktadır.

11 ABSTRACT In this study, it has been tried to find out the answers, how to explain the subject of women and women's education in which point of view and properties in the novels and stories of the constitution period. In the first part of our study, education experience of Turkish women is declared in historical line that extented from ancient Turkish society to the Turkish society after that accepted Islamism; from Ottoman society to republican period. Expecially, it has been insisted on the activities of women's education that lasting from Tanzimat period and gains acceleration in constitution period. It has been mentioned that women's right struggle of Ottoman intellectual women which based on the feminism carried on by the press and association. At the first step of our study's second part, it has been appreciated in the most important properties and the thought movements which effects women characters' lifes that takes place in the novels and stories of constitution period. It has been explained that the world of women characters interaction with social change, movement of Turkism, Westernism and feminism. The women characters portraits has been examined physical and psychological vision. In the novels and stories that we searched, the most important properties of the women characters are the ideality, traditionality andthe European style. The women characters are appreciated in these definitions. Another step of our study's second part, it has mentioned that the subject of women's education in novels and stories of constitution period. It has been explained that the education attitude of women characters and the ideas that takes place in the novels related with women's education. In our investigation, head lines of each subject are included in the conclusion part of theirselves. However, cnclusion part at the end of our study, it has been taken place the determinations about the elements of Turkish women identity and the subject of women's education in the novels and stories of constitution period.