Ziya Semediy`in Örük Gülligen Çağda hikayesinde aktarma meseleleri

Abstract

295 ÖZET Mayimhan romanı Ziya SEMEDİY'in Yeni Uygur Türkçesiyle yazmış olduğu bir eserdir. Romana 1976'da eklenen `Örük Gülligen Çağda` adlı hikâye, bu tezde transkripsiyonunu yapıp Türkiye Türkçesine aktardığımız ve gramatikal incelemesini yaptığımız bölümdür. Bu bölüm yedi bap ve bir de hatime kısımlarından oluşmuştur. `Giriş` bölümünde Yeni Uygur Türkçesi, günümüz Uygurları, çeviri konusu ve bu çalışmanın kısımları hakkında tanıtıcı bilgiler yer almaktadır. `Giriş` bölümünün hemen ardından, fiil kipleri, sıfat fiiller ve zarf fiiller ile sınırlandırdığımız ve aktarma meselelerini ele aldığımız `inceleme` bölümü gelmektedir. Aktarmada ortaya çıkan güçlükler bu bölümde maddeler halinde sunulmuş ve her bir aktarma meselesi için örnek cümleler verilmiştir. Böylelikle Yeni Uygur Türkçesi ile Türkiye Türkçesinin karşılaştırmalı bir yöntemle incelenme olanağı elde edilmiştir. İnceleme bölümünün ardından `Metin Transkripsiyonu` kısmı gelmektedir. Burada `Örük Gülligen Çağda` (Kayısı Çiçek Açarken) adlı Kiril harfleriyle yazılmış olan hikâye transkribe edilmiştir. Transkripsiyonlu metnin hemen ardından, `Metnin Türkiye Türkçesine Aktarılması` adlı bölüm gelmektedir. Bu bölümün konusu, Adil adlı genç ve çalışkan bir Uygur Türkünün askerliğini yaparken etrafında gördüğü tarım ve bahçecilik alanlarındaki yenilikleri askerlik dönüşü kendi topraklarına da getirip, yaşadığı yeri bayındır hâle getirmek isteyişi, bu esnada karşılaştığı güçlükler ve gösterdiği çabalar sonucu bütün bu zorlukların üstesinden gelişidir. Tezin `Sonuç` bölümünde Yeni Uygur Türkçesinin fiil kipleri, sıfat fiiller ve zarf fiillerinin Türkiye Türkçesine aktarımında karşılaşılan güçlükler ve elde edilen sonuçlar maddeler halinde verilmiştir. Bu çalışma hem aktarmaya dayalı olması, hem de aktarmada ortaya çıkan güçlükleri ele alması bakımından gerek Yeni Uygur Türkçesi, gerekse Türkçenin diğer lehçeleri üzerine yapılacak araştırmalara kaynaklık edebilecek bir eserdir.

296 SUMMARY The novel called `Mayimhan` was written by Ziya SEMEDİY in New Uygur Turkish. A part from the novel `Örük Gülligen Çağda` is a story wich was added to the novel later, in 1976, gotten transcription.translating in to Turkey Turkish and grammatical study. There is some basic information about New Uygur Turkish, aged Uygur people, translating and the parts of this thesis at the `Entrance` part. The Study part, wich contains verb moods, participles, gerundiums and translating problems, is placed after the Entrance part. Each translating problem is numbered and some example sentences are given in this part. So that an opportunity can be found to appraise New Uygur Turkish and Turkey Turkish as comparing each other. 'Transcription Text` can be seen after the part of Study. The story `Örük Gülligen Çağda` (When Apricot Blooms) with Kiril letters was transcribed in this part. The part 'Turkey Turkish of The Text` is placed just after the transcribed text. The subject of this part is about an Uygur boy Adil, who is hardworker and young. He sees some developments about agriculture and gardening when he was in army. While he tries to transfer them in to his country after his army work, he gets many troubles and problems. But as he works hard he succeses his aim. There are translating problems about verb moods, participles, and gerundiums from New Uygur Turkish to Turkey Turkish at the part `Result` and the results wich are found are given with numbers. This is a useful book both about beeing translating subject and translating matters. It is also a source not only for New Uygur Turkish, but also the other dialects of Turkish.