İklim kavramı, GAP üzerine uygulanması ve kalkınma

Abstract

XX11 ÖZET İKLİM KAVRAMI, GAP ÜZERİNE UYGULANMASI VE KALKINMA Nilüfer SÖNMEZ KESKİN Türkiye'nin güneydoğusunda, Toros Dağları'ndan güneye Suriye düzlüklerine doğru batıda Kilis'ten doğuda Şırnak iline kadar uzanan fazla engebeli olmayan bölge GAP Bölgesi olarak tanımlanmaktadır. Bu bölgenin doğal çevre özelliklerini, potansiyelini, insanlarının sosyal yaşam biçimlerini, ekonomik etkinliklerinin şekillerini ve dağılışlarını düzenleyen etmenlerin başmda iklim koşulları gelmektedir. Bu nedenle, bu çalışmada sosyal ve ekonomik yönden geri kalmış bölgenin iklim koşullarının belirleyici etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. GAP Bölgesi'nin iklim özelliklerini belirleyebilmek ve iklimin ortam unsurları üzerindeki etkilerini ortaya koyabilmek için, bölgede rasat süreleri 41 (1960-2000) yıl olan 13 meteoroloji istasyonunun rasat değerleri esas alınmıştır. Aylık rasat verileri iklim unsurlarına göre tasnif edilerek bölgenin iklimi ortaya konmuştur. Elde edilen sonuçlar bize, GAP Bölgesi'nin iklim olaylarını yönetenin planeter ve coğrafi faktörler olduğunu göstermektedir. Bu faktörlerin sonucunda bölgede yaz mevsimi çok sıcak ve kurak, kış mevsimi de karasal etkilerden dolayı soğuk geçmektedir. Yağışların yetersizliği, yaz mevsiminin aşırı sıcak ve kurak geçmesi bölgede su ihtiyacını arttırmaktadır. Sulama, bölgede tarımsal faaliyetler için çok önemli bir ihtiyaçtır. Bu nedenle öncelikle bölgenin çok zengin su kaynaklarından olan Fırat ve Dicle nehirleri sularının, sulama ve enerji üretimi amacıyla değerlendirilmesini, ayrıca bölgede yaşayan insanların hayat standardmı ve gelir düzeylerini yükselterek, bölgenin diğer bölgelerle arasındaki gelişmişlik farkının ortadan kaldırılmasını, kırsal kesimdeki verimliliğin ve istihdam imkanlarının arttırılmasını sağlamak amacıyla 1977 yılında Güneydoğu Anadolu Projesi uygulamaya konmuştur.XX111 Projenin başardı olabilmesi için, insan ile doğa arasında denge kurularak doğal kaynakları tüketmeyen, gelecek kuşakların kalkınmasına imkan veren bir bölgesel kalkınma modeli oluşturulması gerekir. Anahtar Sözcükler İklim Kuraldık Bölgesel Kalkınma Sulama

XXIV SUMMARY CONCEPT OF CLIMATE, ITS APPLICATION ON 'GAP' AREA IN TURKEY AND ITS ROLE IN DEVELOPMENT Nilüfer SÖNMEZ KESKİN The region situated, from the Toros Mountains to Syria plains in the South and from Kilis in the West to Şırnak in the East is named as GAP (South Anatolian Project) Region. Climate is the most important factor in determining characteristics and potentials of nature, characteristics of social lives of people, their economic relations and density of population in a certain area. Therefore, this paper examines the climatic characteristics of this region which is accepted as both economically and socially underdeveloped. In order to determine the climate characteristics of the GAP (South Anatolian Project) Region and these characteristics' effects on the environmental elements, values of 13 meteorology stations, whose observation duration of 41 (1960-2000) years, were taken as basis. The climate of the region was put forth by classifying monthly observation data according to climate elements. As a result of these factors, summers are seen hot and dry and because of the terrestrial effects winters are seen cold in the region. The inadequacy of precipitation with the heat and drought in summer increases the need of water in the region. Irrigation is an important necessity for the agricultural activities. The Southeast Anatolia Project (GAP) was put into practice in 1977 in order to utilize the rich water supplies of the Euphrates and the Tigris for irrigation and energy production. Besides these the project also has effect in eliminating the region's development difference among the other regions by increasing the life standards and level of income. It increases the opportunities of employment and the productivity in the terrestrial part. For the success of the project a regional development model which does not consume the natural sources and at the same time gives next generationsXXV opportunities must be constituted. This should be done by establishing a balance between man and nature. Key Words Climate Dryness Regional Development Irrigation