17. yy. divan şairi Şerif Nehci, hayatı, eserleri ve Divanı`nın tenkitli metni

Abstract

Tezimizin konusu, XVII.yy.'da yaşamış olan Şerif Nehcî'nin hayatı, eseri ve edebî kişiliği ile Dîvânı'nın tenkitli metnini oluşturmaktır. Nehcî hakkında kaynaklarda verilen bilgiler son derece kısıtlıdır. Bilgilere göre; Nehcî'nin asıl adı Mustafa'dır. Doğum yeri konusunda farklı görüşler ileri sürülen şâirin doğum tarihi de belli değildir. Kaynaklarda peygamber sülâlesinden geldiği için `Şerif lakabım aldığı öne sürülmüştür. Nehcî, 1715 tarihinde vefat etmiştir. Mevcut bilgilere göre Nehcî'nin tek eseri Dîvânı'dır.Dîvân'ın nüshaları İstanbul'da bulunmaktadır. Tezimiz, Giriş kısırımdan başka, üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Şerif Nehcî'nin hayatı, eseri ve edebî kişiliği hakkında kaynaklardan yola çıkarak bilgi verilmiştir.Edebî kişiliği ortaya konulurken hem kaynaklardaki bilgi kullanılmış hem de Nehcî'nin şiirlerinden yararlanılmıştır. Bu bölümde daha çok edebiyat tarihine kaynaklık edecek bilgiler sunulmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde, Şerif Nehcî Dîvânı'nın şekil, muhteva, dil ve üslûp özellikleri incelenmiştir. Şekil özellikleri, tablolar yardımıyla ortaya konmaya çalışılmıştır. Muhteva bölümünde, dîvânda bulunan şiirlerin konulan değerlenduilmiştir. Nehcî'nin dil ve anlatım özellikleri de, dil ve üslûp bölümünde ifâde edilmiştir. Üçüncü bölümde ise, Nehcî Dîvânı'nın dört nüshası tanıtılmış ve tenkitli metin verilmiştir. Çalışmamızın konusunu oluşturan Şerif Nehcî Dîvâm'nda 6 kasîde, 1 tercic- bend,343 gazel, 42 kıfa, 116 rubâ'î, 42 mu'ammâ ve 1 maüac yer almaktadır. Nehcî, nazım şekillerinden en çok `gazel` yazmakta başarılıdır. Onun şiirlerinde kaynaklarda belirtildiği üzere, `Haveulik` ya da `Mevlevîlik` terimlerine rastlayamadık. Ayrıca onun şiirlerinde tasavvuf! ağırlıktaki şiirler yazdır.Bu sebeple onun lirik bir şâir olduğunu söylemek yerinde olacaktır. Nehcî Dîvân Edebiyatı'nın geleneklerine uyarak şiirlerinde `aşk`, `sevgilinin vefasızlığı` `ayrılık acısı`...vb. konulan işlenıiştk.Şâirimiz aynı zamanda dönemine göre sâde, konuşma diline yakın üslubuyla dikkat çekmektedir.

The subject of our thesis is the life, works and literary personality of Şerif Nehci who lived in XVEL century and criticised text of his Divan. There is limited information about Nehci in resources. According to information in resources; the real name of Nehci is Mustafa. Whereas different claims exist about his birth place, the poet's birth date is also uncertain. It is claimed in resources that he was given the name `Şerif because he descended from the Prophet's family. Nehci died in 1715. According to the available information, the only work of Nehci is his `Divan`. Copies of Divan are in Istanbul. Except for the introduction part, our thesis is composed of three parts. In the first part, taking the resources as a base, information about the life, works and literary personality of Şerif Nehci is given. While his literary personality is presented, both information in the resources and Nehci's poems were used. In this part, mostly the information which would shed light to history of literature was presented. In the second part, form, content, language and style features of Şerif Nehci's Divan were analsed. Form features were presented by the help of charts. In the content part, themes of poems in Divan were evaluated. Language and expression features of Nehci were expressed in language and style part. In the third part, four copies of Nehci's Divan were introduced and criticised text was presented. In Divan of Şerif Nehci there are 6 kaside, 1 terci-bend, 343 gazel, 42 kıt' a, 1 16 ruba' i, 42 muamma and 1 matla.Of all the verse types, Nehci is most successful in writing `gazel`. We could not find `Halvetilik` or `Mevlevilik` terms in his poems as mentioned in resources. There are rarely mystic poems among his poems. Thus, it will be appropriate to say that he is a lyric poet. By conforming with the traditions of Divan literature, he dealt with such issues as `love`, ''unfaithfulness of the loved` `bitterness of hearth` in his poems. He also attracts attention with his simple style familiar to daily speaking.