Çorum`un idari, sosyal ve ekonomik yapısı: Tanzimat - II. Meşrutiyet

Abstract

Bu çalışmada Çorum şehrinin Tanzimat'tan II. Meşrutiyet'e kadar idarî, sosyal ve ekonomik durumu incelenmiştir. Çalışmada, öncelikle Çorum'a ait olan 16 adet şer'iyye sicili ve ( Bu siciller 1839-1909 yılları arasını ihtiva etmektedir) 1845 yılında tutulan temettuât defterlerinden yararlanılmıştır. ( Çorum'un mahallelerine ait 42, köylerine ait ise 146 temettuât defteri mevcuttur.) Ayrıca Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde değişik tasnif ve fonlarda bulunan defter ve belgeler, devlet salnameleri, Ankara vilâyet salnameleri ile Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nden temin edilen vakıf ile hurufat defterlerinden de faydalanılrnıştır. Çalışma giriş ve beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Çorum'un idarî yapısı ve yönetimi, ikinci bölümde dinî, sosyal ve resmi yapılar, üçüncü bölümde eğitim, nüfus, aile hayatı ve kültürel unsurlar, dördüncü bölümde tarım, hayvancılık ve meslek grupları ele alınmıştır. Son bölümde ise adlî, askerî ve şehrin güvenliğiyle ilgili konular incelenmiştir. Osmanlı Devleti'nin Tanzimat'tan sonra idarî, malî, askerî ve adlî alanlarda yaptığı yeniliklerin etkileri Çorum' da da görülmüştür. Özellikle idarî alanda yapılan yenilikler Çorum' da etkili olmuş ve 1856 yılında kaza haline getirilmiştir. Uzun süre kaza müdürleri, kaymakamlar tarafından yönetilen şehir, 1894 tarihinden itibaren de mutasarnflarca yönetilmiştir. Kazada dinî ve sosyal yapı olarak camiler, mescidler, medreseler, zaviyeler, hamamlar ile Mevlevi ve Rifaîlere ait tekkeler mevcuttur. Çalışmada ayrıca Çorum' daki aile yapısı, halkın kullandığı giyim ve ev eşyaları ile nüfûs hakkında ayrıntılı bilgiler verilmiştir. Çorum'daki tarım arazileri, büyük ve küçükbaş hayvancılık, esnaf grupları, halkın gelir kaynaklan ve gelir dağılımı da ele alman diğer konulardır.

This research is about the city named Çorum and its administrative, social and economical situation from Tanzimat to II. Meşrutiyet era. İn this project, sizteem Qadi Registers ( between the period of 1839-1909), Temettuât Notebooks which are written between 1845 ( also, there have been fourty-two notebooks and one hundrend fifty-two Temettuât notebooks for it's villages). İn additions to these, notebooks and documents which had been classified ad grouped differently, in Prime Minister Ottoman Archieves, State Annates ( Annales of State), Annates of city of Ankara and directorade of waqfs from general coordinations of Waqifs were used in this work. This study contains introduction and five chapters. İn the first chapter is about instincts, villages, administrative classifications. İn the second chapter social stucture. İn the third part population, religious and social life, in the fourt chapter agricultural life, animalcule and commercial structure vere investigated. Even in the last and fifth chapter jurisdictional and militarical stuation had been viewed. Many important effects of administrative, militarical and jurisdictional reforms that had been created after Tanzimat Era can be seen in Çorum city. Especially, the effects of administrative reforms were very impressive even this resulted in Çorum becoming a new in 1856. Administrated city from by town directors and kaymakam ( head- officials) for a long time had started to be managed mutasarnfs in 1894. İn the town, there are mosques, cornes, baths, masjids, medressehs, dervish'lodges of mevlevis and Rifais asa monuments, also in this study lots of many important are criticized about family structural of Çorum city and it's effects on social and economical life depend upon Qadi Registers.