Eğitim ve ideoloji: II. Meşrutiyet Dönemi`nde çocuk eğitimine yönelik yaklaşımlar (1908-1922)

Abstract

Bu araştırma, eğitim ve ideoloji ilişkisi temelinde II. Meşrutiyet Dönemi iptidai mektep ders kitaplarının içeriklerinden hareketle çocuklarda nasıl bir kimlik inşa edilmeye çalışıldığını ve bu bağlamda nasıl bir yaklaşımın benimsendiğini göstermeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda nitel bir araştırma olarak tasarlanan çalışmanın ana materyallerini bahsi geçen dönemde iptidai mekteplerde okutulan Kırâat (15), Târih (25) ve Ma'lûmât-ı Medeniyye ve Ahlakiyye/Musâhabât-ı Ahlâkiyye, Târihiyye, Sıhhiyye ve Medeniyye (20) adlı ders kitapları oluşturmaktadır. Bu kitaplardan, parantez içerisindeki rakamlardan da anlaşıldığı üzere toplam 60 adet seçilmiştir. Bu seçimde, söz konusu ders kitaplarının ilgili dönemde yürürlükte bulunan müfredat programlarına uygun olarak hazırlanmış ve Maarif Nezareti tarafından onaylanmış olmalarına dikkat edilmiştir. Bu ders kitaplarından verilerin toplanması amacıyla doküman analizi yöntemine başvurulmuştur. Toplanan veriler, içerik analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Bu çerçevede ulaşılan sonuçlara göre, çocuklar kısmen bir önceki dönemin bazı özelliklerini barındırsa da esasen ondan önemli ölçüde farklılık gösteren bir kimlikle donatılarak yarına hazırlanmışlardır.Anahtar Kelimeler: Eğitim, İdeoloji, Çocuklar, İptidai Mektepler, Ders Kitapları ve Kimlik.

This study aims to show what kind of identity was attempted to be established in children and which kind of approach was used in this context based on the content of school textbooks used in 2nd Constitutional Monarchy Period on the foundations of relationship between education and ideology. Designed as a qualitative research towards this purpose, main materials used for this study comprise textbooks taught in primary schools of the said period, including Kırâat (Reading) (15), Târih (History) (25) and Ma'lûmât-ı Medeniyye ve Ahlakiyye/Musâhabât-ı Ahlâkiyye, Târihiyye, Sıhhiyye ve Medeniyye (Civil and Ethical Knowledge/Discourses on Ethics, History, Health and Civil Studies) (20). As it can be inferred from the numbers in brackets, a total of 60 textbooks of this description were selected. Criteria for this selection included the textbooks in question being prepared in accord with the curriculum programmes in force at the time as well as being approved by the Ministry of Education. Document analysis method is used to gather data from these textbooks. The gathered data were analysed with the content analysis technique. According to the results obtained in this context, while possessing some of the characteristics of the previous period, the identity established in children to prepare them for the future showed significant differences from the previous period. Keywords: Education, Ideology, Children, Primary Schools, Textbooks and Identity.