Esik kurganı, buluntuları ve kültür tarihi açısından değerlendirilmesi

Abstract

Kazakistan topraklarında günümüze kadar gelebilmiş nadir arkeolojik alanlardan biridir. İskit toplumunun ölülerine verdikleri değeri ölü gömme geleneklerini, mezar mimarisini, inanışlarını, kültürel anlamda sanat anlayışlarını etki alanlarını etkileşim alanlarını göstermesi açısından da çok ayrı bir yere sahiptir. Kurgan geleneğinin en erken safhalarını anlamamız içinde ayrıca çok kıymetlidir. Kurganın içerisinden çıkartılan arkeolojik malzeme bilim dünyasına Eski Çağ Türk topluluklarının en erken dönemlerine işaret eder niteliktedir. Altın elbiseli adamın giyim-kuşamı üzerinde ki süslemeleri sanatsal boyutu kültür tarihine olan katkısı yadsınamaz ölçüde çok fazladır. Ayrıca çağdaşı diğer kurganlara nazaran hem arkeolojik hem de yazılı buluntuyu barındırıyor olması da önemini bir kat daha arttırmaktadır. Yazılı buluntusu olan gümüş tas üzerinde ki runik yazı Orta Asya kültür çevresinde yazının en erken dönemlerine dolayısıyla yayılım gösterdiği alan itibariyle özelliğine ilişin çok önemli bir buluntudur.Türkler eski çağlardan beri konar- göçer kültürün bu kültür coğrafyasında temsilcileri olagelmişlerdir. Ancak bu konar-göçerlik onların atlı mukavemet ve saldırı yetenekleriyle birleştirildiğinde ?Bozkırı İmparatorlukları? olmaları hiç kuşkusuz bir dönemin en yaygın kültür toplumu olmalarına katkı sağlamıştır. Bu yayılım ve dağılımın içerisinde atlı göçebe kavimler kendi öz kültürlerini hiçbir zaman unutmamışlardır. Yenilikçi ve katılımcı olmaları hızla tesir etmeleri ve uygulama kabiliyetlerindeki üstün yetenek sayesinde Macaristan'dan- Mancurya'ya değin değişik yörelerde ve değişik dönemlerde varlıklarını sürdürmelerine kolaylık kazandırmıştır.Esik Kurganı da Eski Türk Kavimlerinden olan İskitlerin, çağdaşı diğer Türk toplumları gibi ne kadar üst düzeyde bir kültür bilincine sahip olduklarını anlamamız için çok önemlidir.Tezin amacı doğrultusunda Esik Kurganının genel yapısını, buluntularını, arkeolojik ve yazılı kaynakların yardımıyla inceleme ve değerlendirme yaptık. Türk Kültür Tarihi açısından değerlendirilmesi noktasında Yazılı buluntuların yazılı kaynaklar ile arkeolojik buluntuların diğer çağdaşı arkeolojik buluntular ile kıyaslanarak değerlendirilmesine özen gösterilmiştir.Anahtar Sözcükler1-İskit Kurganları2-Altın Elbise3-Runik Yazı4-Bozkır Kavimleri5-Hayvan Üslubu

Kurgan Esik is one of rare areas, that comes till today. İt has very special place point of view showing in Scyth society the importance which is given to deaths, burial tradations, grave architecture, belifs, art intelligences in means of culture, its effect areas, interaction fields, too. In addition, it is very important for us to understand the early phases of Kurgan tradition. Archeological material from kurgan, in the science world, points to the earliest periods of Ancient Century Turk groups. In view of art, the assistance of ornamentals on clothes and finery of the man in golden cloth is undeniably very much to the culture history. In addition, that it was both arceological and the written find, increases its importance twice as much. Its written find, the runic writings on the silver bowl is very important find related to the early stages of writing in the Central Asia Culture Environment, on account of its feature in respect to spreading area. Turks are representatives of the nomadic culture in that culture environment. But when that nomadism was joint together with their horsed resistance and attack abilities, that they are ?steppe İmpeires?, undubtly helped in their being the most common culture society in a period. In that spearing and distributing, horsed nomad tribes never forgot their main cultures. Because of they are receptive and participiant and rapidly effect, also their high practice ability, they could esily spread different places from Hungary to Manchuria in different periods.Kurgan Esik is also very important to understand that Scyths, one of Old Turk Tribes how high they have a culture conscious like other contemporary Turk Societies. According to the aim of thesis, with the help of archeological and written sources, we study carefully and examined general constructions and find of Kurgan Esik. According to the culture history, we were careful to study comparatively written finds with written sources and archeological finds with other contemporary archeological find.Key Words1.Scyth Kurgans2.Golden Cloth3.Runic Writing4.Steppe Tribes5.Animal Style