I. Dönem Demirel Hükümeti`nin siyasi faaliyetleri (1965-1969)

Abstract

10 Ekim 1965 genel seçimleri Adalet Partisinin zaferi ile sonuçlanmıştır. AP oyların yaklaşık yüzde 53'ünü toplamış ve tek başına iktidara gelmiştir. Demirel'in Başbakanlığını yaptığı kabine 27 Ekim 1965'de kurularak göreve başlamıştır.1965?1969 dönemini şekillendiren iç siyasi gelişmelerden ilk olayı, Cumhurbaşkanlığı seçimi meselesi oluşturmuştur. Hükümetin tartışmalara mahal verilmeyecek bir aday göstererek, Genel Kurmay Başkanı Cevdet Sunay'ın Cumhurbaşkanı seçilmesi ile bu konu sorunsuz bir şekilde sonuçlanmıştır. Diğer bir gelişme ise, DP'lilerin Siyasi Haklarını İadesi konulu Anayasa değişikliği istemi, o dönemde son derece yoğun tartışmalara neden olmuş, ordunun baskısı ile dönem içinde halledilemeden Hükümet tarafından rafa kaldırılmıştır.1968 yılında Demirel Hükümeti'nin karşılaştığı başka bir konuda öğrenci olaylarının büyük bir yoğunluk kazanmasıdır. Hükümet bu konuyla ilgili önceleri demokratik düzenin gereği olarak hoşgörü ile karşılamış, olayların şiddet eylemlerine ve sağ-sol çatışması boyutlarına yükselmesiyle tedbirler almaya çalışmıştır.Hükümetin izlediği dış politikanın ana eksenini Kıbrıs Sorunu oluşturulmuştur. Kıbrıs konusu 1967 yılına kadar hassasiyetini kaybetmemiş, 1967 yılında olaylar iyice tırmanmış, askerî harekât noktasına kadar gelmiştir. 1967 Kıbrıs bunalımı bir kez daha ABD'nin araya girmesiyle savaşa varmadan atlatıldı. Dış ilişkilerde ABD ile SSCB arasında yumuşamanın hüküm sürmeye başladığı ve dünya ekonomisinin çevre ülkelerinde büyümelerine izin verdiği bir ortamda hükümet kuran Demirel, Türk-Sovyet ekonomik ilişkilerinin gelişmesini sağlamıştır.Demirel Hükümetinin ekonomik yaklaşımını ise, iktisadi kalkınma (büyüme), karma ekonomi, planlı ekonomi, sanayileşme kabulleri belirlemekteydi. Ekonomi, AP iktidarının yarattığı siyasi istikrar havasının verdiği güven ve artan kamu yatırımlarının da etkisiyle canlanmış, enflasyon kontrol altında tutulurken, ekonomi büyümüştür.Demirel Hükümeti, askerî rejimden sivil yönetime geçişin tam olarak gerçekleştiği bir dönemde kurulmuştur. Hükümet, Ordu ile ilişkilerinde gerginlik oluşmamasına dikkat etmiş, siyasette sert polemiklerden kaçınmış ve uzlaşmacı bir yaklaşım benimsemiştir. Ayrıca halkla da iyi ilişkilerin kurulduğu, diyalogun yoğun bir şekilde oluştuğu bir dönem olmuştur.Anahtar Kelimeler:1-Siyaset2- Hükümet Politikaları3- Adalet Partisi4- Süleyman Demirel

The general elections on October 10th, 1965 resulted in Adalet (Justice) Party's success. Taking 53% of the votes AP became the sole governing party in power. The cabinet with Demirel as Prime Minister was formed and came into office on October 25th, 1965.The first of the internal political developments which shaped the period between 1965 and 1969 is the presidential election. The Government presented a candidate who whouldn?t give rise to debates; with the election of General Chief of Staff Cevdet Sunay, this issue was solved without problems. During that period the issue concerning the restitution of Political Rights aming a change Constitution caused very intensive debates and, because of the armed forces' pressure, was shelved by the Government whithout being solved within that period.Another problem faced by Demirel?s Government in 1968 were the intensifying student protests. In the beginning the Government showed tolerance towards the protests in accordance with the democratic order, but when the events escalated into violent actions and became a battle between the righ and left preacutions had to be taken.The center line of the government?s foreign politics consisted of the Cyprus Problem. The problem concerning Cyprus had maintained its sensitive nature up to 1967, when the problem escalated and reached the point of military action. The 1967 Cyprus crisis was overcome once again with the intervention of the United States. Demirel, who served as Prime Minister during a period marked by the mellowing of the relations between the USA and the SSCB during which the world economy had started to allow the growth of bordering countries, ensured the development of Turkish-Soviet economic relations.The Demirel government's economic approach was determined by economic growth, mixed economy, planned economy and acceptance of industrialisation. Thanks to the positive effects of a sense of political stability created by Demirel?s government and the increasing public investments, inflation was kept under control and the economy grew.Demirel?s Government was established at a period marked by a total transition from a military regime to a civil government. The government took great care not to create tension in its relations with the armed forces, refrained from fierce polemics in politics and adopted a reconciliatory approach. In addition, the government?s realtions with the public were good and dialog was ongoing and intensive.Key words:1-Politics2- Government Policies3- Adalet Party4- Süleyman Demirel.