1994-2008 Döneminde Kamu İktisadi Teşebbüslerinin finansal yapılarının analizi ve değerlendirilmesi

Abstract

KİT'lerin kaynak yaratamadıkları ve finansman açıkları ile kamuya yük oldukları hipotezini test etmek amacı ile hazırlanmış olan bu çalışma, amaca uygun olarak işletmeci KİT'ler bazında yapılmıştır.Sektörler itibarıyla işletmeci KİT'lerin dönem başındaki mali durumlarının tespitinden sonra, üç alt dönem halinde, 1994-2008 dönemindeki fon akımları incelenmiş; KİT'lerin işletme faaliyetleri ile ilgili fon kullanımları ve iç kaynaklardan sağladıkları fonlar, yatırımlar ile birlikte ne kadar finansman açığı oluştuğu, finansman açıklarının hangi dış fonlar ile karşılandığı incelenmiştir.1994-98, 1999-2001 ve 2002-08 alt dönemlerinde gerçekleşen fon akımlarını etkileyen faktörler ve fon akımlarının mali duruma yansımaları ile dönem sonlarında KİT'lerin mali durumu ve mali durumda önceki dönem sonuna göre meydana gelen gelişmeler tespit edilmiş ve finansal yapıya ilişkin değerlendirmelerde bulunulmuştur.1999-2001 dönemi ile tamamen TEDAŞ' tan kaynaklanan, enerji sektörünün 2004-08 dönemindeki göreceli olumsuzluk dışında; KİT'lerin 1994-2008 döneminde faaliyetlerinden önemli miktarda olağan kar ve fon sağladıkları, KİT'lerin iç fon açıklarının yaklaşık olarak, bazı teşebbüslerin hasılatından merkezi yönetim bütçesine yapılan hasılat aktarmalarına eşit olduğu ve gerçekte KİT'lerin yatırımlar dışında finansman açıklarının bulunmadığı, KİT'lerin görev zararı alacakları ve Hazineye yapmış oldukları temettü ödemeleri toplamı ile merkezi yönetim bütçesinden KİT'lere yapılan sermaye ödemesi toplamının da aynı miktarda olduğu, dolayısı ile KİT'lerin kamuya yükünün olmadığı, KİT'lerin yatırımların finansmanı için yeterli miktarda sermaye artışı sağlayamamaları nedeni ile ticari banka kredisi kullandıkları, ancak, KİT'lerin 2008 yıl sonu itibarıyla kullanılan ticari banka kredisinden daha fazla hazır değere sahip olduğu ve birbirlerinden borçlanmalarına imkan sağlayacak bir mekanizmanın kurulması halinde ticari banka kredisi kullanılmayabileceği, likit varlık fazlalarının ve Hazineye yapılacak temettü ödemelerinin aktarılacağı bir ?KİT Finansman Fonu? kurulması ve teşebbüslerin sermaye ve borçlanma ihtiyaçlarının bu fondan karşılanması halinde, KİT'lerin kendi kendilerine yetebilecek bir mali yeterlilikte olduğu, sonucuna ulaşılmıştır.Sonuç bölümünde yer alan önerilerin de yerine getirilmesi halinde, KİT finansmanı sorununun büyük ölçüde çözülmüş olacağı ve KİT'lerin mutlaka mülkiyet devri suretiyle özelleştirilmesinin gerekmeyebileceği diğer bir sonuçtur.Anahtar sözcüklerKİT finansmanıKİT'lerin finansal yapısıKİT'lerin mali durumuKİT'lerin finansal yönetimiKİT'lerde finansman fonksiyonu

The aim of this study is to test the hypothesis stating government owned enterprises can not create value, and lacking ability to generate necessary funds of them constitutes a burden on government sector.In terms of industries; after financial positions had been determined by the beginning value of every fiscal year, fund flows between 1994-2008 were examined via three sub periods. Therefore capital requirements for working capital and investments were revealed and mixture of funds supplied by retained earnings and external funds were examined.In 1994-1998, 1999-2001, and 2002-2008 sub periods, the factors that have influenced fund flows were examined; annual change in financial positions was determined; capital structures were evaluated annually.We conclude that; except 1999-2001 term as a whole and 2004-2008 term partially due to specific problems in energy industry, government owned enterprises created substantial amount of EBIT (earnings before interest and taxes) throughout 1994-2008. Capital needs of some enterprises have been approximately equal to funds having transfered to national budget by some profitable enterprises. In this respect, external fund requirements of enterprises have occurred mainly due to investments. On the other hand the total of dividends distributed to national treasury and mission loss receivabes from the Treasury is also approximately equal to total of additional capital provided by national budget; hence enterprises have not constituted a burden on the government sector. Funds necessary for investments could not be obtained from internal operations wholly and therefore the deficit was financed by commercial bank loans. By the end of 2008, enterprises have much more cash and cash equivalents than notes payable as a whole. A Capital Fund mechanism for government owned enterprises can be established. Profitable enterprises can transfer their cash distributions from net profits into Capital Fund instead of giving Treasury. Furthermore enterprises with excess funds can transfer those funds into Capital Fund as well. Hence, enterprises with capital needs may provide funds from this Capital Fund instead of bank loans.If suggestions taking place in our conclusion part is realized, financial problem of government owned enterprises may be solved and privatization may not be the sole solution.Key wordsCapital requirements of Government Owned EnterprisesCapital structure of Government Owned EnterprisesFinancial position of Government Owned EnterprisesFinancial management of Government Owned Enterprises