Afrika`daki düşük gelirli ülkelerin uluslararası ticaret ve rekabet gücünün bilgi ekonomisi kapsamında değerlendirilmesi

Abstract

Günümüzde ülkelerin ekonomik başarıları ve rekabetçi konumları bilgi, hüner ve yaratıcılık gibi maddi olmayan değerleri etkin bir biçimde kullanmaları ile ilişkili hale gelmiştir. Küresel anlamda ekonomik yapılanmanın en son aşaması olarak nitelendirilen bilgiye dayalı ekonomi, tüm endüstri ve sektörlerde refahın yaratılmasında bilgiden başarılı bir biçimde yararlanan ekonomidir. Bilgiyi etkin olarak kullanabilen toplumlar, teknoloji bilim ve yeniliklerde ilerlemeler yaratarak refah seviyelerini arttırırken, bu süreci iyi kullanmayan toplumlar ekonomik gelişme ve kalkınma açısından bilgi toplumlarının gerisinde kalmaktadır. Bu bakış açısından hareket ederek, bu çalışmada, öncelikle bilgi ekonomisinin kuramsal çerçevesi verilecek ve ardından Afrika'daki düşük gelirli ülkelerin bilgi ekonomisine dayalı performans ölçütleri ile uluslararası ticaret ve rekabet güçleri arasında bir ilişkinin olup olmadığı incelenecektir. Dünya Bankası Bilgi Değerlendirme Metodolojisinin (KAM) bir kılavuz olarak kullanıldığı çalışmada, bilgi ekonomisinin bağımsız değişkenlerin belirlenmesinde, Dünya Bankası tarafından kullanılan Bilgi Ekonomisi Endeksi'nin dört unsuru temel alınmıştır. 2007-2013 yılları arasında 10 düşük gelirli Afrika ülke kapsayan panel verilerinin incelendiği çalışmada, Ekonomik Özgürlük Endeksi hariç, rekabet gücü ve bilgi ekonomisinin diğer unsurları arasında pozitif bir ilişkinin bulunduğu gözlenmiştir. Ekonomik Özgürlük Endeksi ve Rekabet Gücü Endeksi arasında negatif bir ilişkinin bulunması, yaygın liberalizasyon ve dışa açık politikaların ülkelerin uluslararası rekabet gücünü olumsuz olarak etkiyebileceğini ima etmektedir. Bunun yansıra, Uluslararası ticaret açısından, Eğitim Endeksi hariç, bilgi ekonomisine dayalı kriterler ile uluslararası ticaret arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin bulunmadığı görülmektedir. Dolayısıyla Afrika'daki düşük gelirli ülkelerin uluslararası ticaretinde bilgi ekonomisine dayalı ölçütlerin önemli bir rol oynadığını söylemek güçtür.

Today, countries' economic successes and competitive position become highly associated with their effective use of intangible values such as knowledge, skill and creativity. Knowledge based economy, which in global terms is characterised as the last stage of economic structure, is the economy that is successfully benefited from knowledge in creating welfare in all industries and sectors. While societies who can effectively use knowledge enhances their welfare by creating advancements in knowledge, science and innovation, those who fail to effectively use this process lags behind the information societies in terms of economic growth and development. Moving in this perspective, in this study, first the theoretical framework of the knowledge economy will be given and then it will be examined whether there is any relationship between the knowledge-based economy performance criterions and the international trade and competitiveness of low-income countries in Africa. In this study where the World Bank Knowledge Assessment Methodology (KAM) is used as a guideline, the four pillars of knowledge economy used by The World Bank are taken as a basis for determining the independent variables. In the study where the panel data is analysed between 2007 and 2013 in 10 low-income countries in Africa, it has been observed that except the Economic Freedom Index, there is positive relationship among competitiveness and the other elements of the knowledge economy. The negative relationship between Economic Freedom Index and The Competitiveness Index implies that extensive liberalisation and openness negatively affects the competitiveness of low income countries in Africa. Besides this, it is seen that, except the Education Index, there is no statistically significant relationship among pillars of the knowledge economy and international trade. Therefore, it is difficult to argue that the knowledge-based economy pillars play an important role in the international trade of low-income countries in Africa.