Türkçe ile İngilizce zaman – görünüş sistemlerinin karşılaştırılması

Abstract

İnsanlık tarihinin her aşamasında zaman problemi önemini korumuştur. Tarihçiler, felsefeciler, pek çok bilim adamı uzun zamandan beri bu konu üzerinde durmuşlar; edebiyat uzmanları ve dilbilimciler ise özellikle geçen yüzyılda bu konuyu ayrıntılı olarak incelemeye başlamışlardır. XX. yüzyılda dilbilimciler genellikle fiil zamanını morfolojik sistemin söz diziminde yansıtılan gramer kategorisi olarak görüyorlardı. Ancak zaman anlamı taşıyan fiil biçimleri bugünlerde incelenmektedir. Genel dil teorilerine göre zaman üçe ayrılır: Geçmiş (olay şimdiki zamandan önce oluyor), şimdiki (olay şimdiki zamanla birlikte oluyor) ve gelecek zaman (olay şimdiki zamandan sonra oluyor). Fakat bu sınıflandırma her dil için geçerli değildir. Nitekim Türkçede geçmişten geleceğe kadar her zamanı içine alan geniş zaman ayırt edilmiştir. İngilizcede ise geçmişte gelecek zaman şimdiki veya geçmişte olan belli noktalara ilişkili olay-sonrasını ifade eder. Zaman kategorisi görünüş kategorisiyle yakından ilgilidir. Bitmiş ve bitmemiş görünüş her zaman türünde farklı fonksiyonlara sahiptir. Dolayısıyla zaman ve görünüş aynı sistemde bir bütün olarak görülür. Görünüş kavramı Türkçede tam olarak bilinmemekte, zaman-görünüş-kip kategorileri bölünmez bir sistem olarak görülmektedir. Zaman kategorisi, dil çalışmalarında aslında kip ve görünüş kategorilerini içeren beş basit ve onlarca bileşik zamana ayrılmıştır. Biz bu çalışmamızda, genel dil teorisine göre İngilizce zaman-görünüş sistemini esas alarak Türkçedeki zaman ve görünüş kategorilerini açıklayacağız.

Humankind has been interested in the problem of time at the every stage of its development. It started to attract attention of historians, philosophers, and scientists a long time ago, and only in the beginning of the previous century linguists and scholars began to conduct researches on this topic. In the XXth century philologists mostly studied the problem of grammatical category that reflects in morphological system and syntactic structure of the verb tenses. However, studying of the system of verb forms is also relevant nowadays. According to the general language theory, time is divided into the past (action takes place before now), the present (action takes place simultaneously with the present moment), and the future (action happens after the present moment). However, this classification is not valid for every language. Thus, there is so-called 'aorist' tense that involves broad tense starting from the past and continuing to the present. As for English, it includes the future-in-the-past tense that is used to refer to the future from the perspective of some point in the past. The category of tense is closely interrelated with the category of aspect. Perfect and imperfect aspects perform different functions depending on the tense it is used with. Consequently, the category of tense and the category of aspect should be viewed as a whole system. The concept of aspect is not implicitly known in Turkish language. Tense-aspect-mood categories are viewed as an indivisible whole. Thus, there are five simple tense and dozens of compound tenses that actually comprise of aspect and mood. In our research, we will describe tense and aspect categories of the Turkish language at the example of the English language model using the general language theory.