AB - Akdeniz ülkeleri arasındaki tarımsal ticaretin serbestleştirilmesinin etkileri: Bir Armington modeli

Abstract

Son yıllarda serbest ticaret anlaşmaları hızla yaygınlaşmaktadır. Bu anlaşmalardan biri de Avrupa Birliği (AB) ile Türkiye'nin de dâhil olduğu 12 Akdeniz Ülkesi arasında 1995 yılında imzalanan Barselona Anlaşması'dır (EUROMED). Barselona Anlaşması ile Akdeniz Havzasının bir serbest ticaret bölgesine (STB) dönüştürülüp, bölgenin bir refah alanı olması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda AB ve Akdeniz Partner Ülkeleri (APÜ) arasında ortaklık anlaşmaları yapılmaktadır. Ancak bu anlaşmalar, tarımsal ürün ticaretini tam olarak kapsamamaktadır. AB ve APÜ arasında yapılmakta olan serbest ticaret anlaşmalarının tarım ürünlerini de kapsamasının önemli etkileri olacağı kaçınılmazdır. Bu çalışmanın temel amacı AB ile APÜ arasında tarım ürünlerinde serbest ticaret anlaşmasının Türkiye'nin ve AB'nin tarımsal ürün ticareti üzerindeki potansiyel ticaret yaratıcı ve ticaret saptırıcı etkilerini Armington modeli kullanarak ayrı ayrı analiz etmektir. Armington modelinde, geleneksel ticaret modellerinin aksine ticarete konu olan malların heterojen olduğu varsayılmıştır. Çalışmada 4 haneli harmonize sisteme (HS-4) göre sınıflandırılmış 209 tarımsal ürünün dış ticaret verileri kullanılmıştır. Bölgesel etkileri analiz edebilmek için Türkiye ve AB'nin tüm dış ticareti 28 bölgeye ayrılmıştır. Tüm Akdeniz ülkeleri modele ayrı ayrı dâhil edilmiştir. Modelde ithalat için ticaret ortaklarının arz esnekliklerinin, ihracat için ise ticaret ortaklarının talep esnekliklerinin tam olduğu varsayılmıştır. Bu nedenle benzetim sonuçları, her bir tarımsal üründe olası değişimlerin üst sınırlarını göstermektedir. Sonuçlara göre Türkiye'nin ihracatının %4,1; ithalatının %9,7 artması, AB'nin ise ihracatının %2,7; ithalatının %0,6 artması beklenmektedir.Anahtar Kelimeler : Armington Modeli, Sabit ve Tesadüfi Etkiler, Ticaret YaratıcıEtki,Ticaret Saptırıcı Etki, Barselona Anlaşması

Free trade agreements (FTAs) have become popular in recent years. One of these agreements is Barcelona Agreement (EUROMED) which has signed between European Union (EU) and 12 Mediterranean partner countries (MPC) that includes Turkey. The aim of this agreement is to create an area of shared prosperity in Mediterranean Basin through establishment of a free-trade area. Accordingly, association agreements have been signed between EU and MPC. But these agreements have not included agricultural trade completely yet. Free agricultural trade will unavoidable have significant impacts. The aim of this dissertation is to analyze the potential trade creation and trade diversion impacts of agricultural trade liberalization between the EU and MPCs on Turkey's and EU's agricultural trade separately by using Armington trade model. On the contrary to the traditional trade model, goods are not homogeneous in Armington Model. Trade data of 209 agricultural goods which classified at 4 digit level harmonize system (HS-4) have been used in the analysis. The global trade of Turkey and EU have been disaggregated into 28 regions to distinguish the regional impacts. All Mediterranean partner countries including Turkey are explicitly included. The structure of the model assumes perfectly elastic export supplies for imports and perfectly elastic import demands for exports, hence the model simulates the maximum possible changes in the imports and export for each goods. Results show that Turkey's agricultural export will increase %4,1 while agricultural import will increase %9,7. On the other hand EU's agricultural export will increase %2,7 and agricultural import will increase %0,6.Key Words : Armington Model, Fixed and Random Effect Panels, Trade Creation,Trade Diversion, Barcelona Declaration