Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası faiz politikalarının finans piyasaları üzerindeki etkileri: 2006 - 2016

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası faiz politikalarının finans piyasaları üzerindeki etkileri incelenmektedir. 2002:Q1-2016:Q4 dönemleri için Merkez Bankası'nın uyguladığı faiz politikalarının etkilerinin Factor Augmented Vector Autoregressive – Faktör Arttırımlı Vektör Otoregresyon (FAVAR) metodolojisi ile ampirik analizi gerçekleştirilmektedir. Merkez Bankası gösterge faiz oranını değiştirmese dahi, uyguladığı likidite politikası ile Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranı'nı (AOFF) değiştirebilmiştir. Aynı şekilde gösterge faiz oranındaki bir değişikliğin etkisini de yine piyasaya verdiği likidite miktarını değiştirerek bertaraf edebilmiştir. Bu sebeple AOFF'de meydana gelen bir standart sapmalık değişikliğin 2002–2016 yılları çeyrek dönemlik 88 adet makroekonomik değişken üzerindeki etkileri incelenmiştir. Böylelikle gösterge faiz olan haftalık repo faizi değişmediği durumlarda bile AOFF'nde meydana gelen değişikliklerin finans piyasaları üzerindeki etkileri ölçülebilmiştir. Elde edilen bulgular beklenen işarette ve büyüklükte gerçekleşmiştir. AOFF'de meydana gelen değişiklikler kısa dönemde kredi faiz oranları, mevduat faizleri, gösterge tahvil getirileri, BIST repo oranı, döviz kurları ve dış ticaret üzerinde etkili olduğu ölçümlenmiştir. Bu sonuçlar, Merkez Bankası'nın gösterge faiz oranında bir değişiklik gerçekleştirmeden de, uyguladığı likidite politikalarında değişikliğe giderek, finans piyasaları üzerinde etkili olabildiğini göstermektedir. Bu da Merkez Bankası'na finansal istikrarsızlık durumlarında, politika değişikliği için önceden belirlenen toplantı tarihlerini beklemeden ya da toplantı tarihlerini değiştirerek piyasada belirsizlik yaratmadan da finansal piyasalar üzerinde etkili olacak likidite politikalarını belirleyebilme imkanını sağlamaktadır.

In this research , the effects of the CBRT interest rate policies on the financial markets are studied. The effects of the CBRT interest rate policies on the financial markets for the period of 2002:Q1-2016:Q4 are amprically measured by using Factor Augmented Vector Autoregressive (FAVAR) Method. Even though CBTR doesn't change the political interest rate, it changes the weighted average funding interest rate (AOFF) by changing it's liquidity policy. Similarly, CBTR also eliminates the effects of the any changes in the political interest rate by adjusting liquidity. For that reason, in this thesis, the effects of change in the AOFF on the 88 units macroeconomic variables are measured. Thus, although the policy interest rate remains the same, the effects of changes in the AOFF can be measured on the financial markets. The findings obtained were of the expected sign and magnitude. It was measured that, any changes in the AOFF affect the credit interest rates, deposit interest rates, yields on bonds, BIST repo rate, exchange rates and foreign trade in the short run. As the result, study shows that although CBTR doesn't make any change in the policy interest rate, it can effect the financial markets by changing it's liquidity policy. This allows CBTR to determine the liquidity policies to affect the financial markets in case of any financial instability without waiting for predetermined meeting dates for the policy change or without change the meeting dates.