İhap Hulusi Görey`in reklam afişlerinin göstergebilimsel bir analizi

Abstract

Cumhuriyetin ilk yıllarında kamu kuruluşları ve özel sektör için reklam afişleri, kitap kapakları, piyango biletleri ve kurumsal kimlik çalışmaları tasarlayan, Türkiye'de grafik tasarımın babası olarak addedilen İhap Hulusi Görey'i çağdaşlarından ayıran en önemli nitelik, dönemin Almanya'sında aldığı sanat eğitimini ülkemizin içinde bulunduğu konjonktürle harmanlayarak eserlerine yansıtmış olmasıdır. Bu, onu farklı ve öncü kılmıştır. Türkiye'de yaşayan herkes hayatında en az bir kez onun çizimlerinden birine rastlamış olsa bile, kim olduğuna ve çalışmalarına ilişkin araştırmalar oldukça az sayıdadır. Çalışma, akademik açıdan pek incelenmemiş bir konuyu ele alması bakımından önemlidir. Bu tezin kapsamına Görey'in erişilebilen tüm tasarımları dâhil edilmiştir. İncelemede Görey'in tasarımları kamu kuruluşları ve özel sektör için yaptığı tasarımlar olarak ikiye ayrılmıştır. Kamu kuruluşları için yaptığı tasarımlarda genç Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin ilke ve prensiplerini olumladığı ve devrimlerle uyumlu mesajlar içerdiği varsayımından hareket edilmiştir. İhap Hulusi Görey'in Cumhuriyetin temel değerlerini ve ideolojisini halka nasıl aktarıldığı incelenmiş ve kamu kurumları için tasarlanan afişlerin devlet ideolojilerini topluma taşıyan bir araç niteliğinde oldukları görülmüştür. Özel sektör için yaptığı tasarımlar ve mesajlarında ise tamamen yerel ve küresel pazar/piyasa ilişkilerine uyumlu tasarımlar yaptığı gözlemlenmiştir. Bu tezde tematik/içeriksel ayrıma göre seçilen Görey tasarımlarında toplumsal cinsiyet rollerinin ve devlet politikalarının nasıl sunulduğu, yabancı menşeli markaların Görey'in afişlerinde nasıl tanıtıldığı üzerinde durulmuştur. Tasarımlara ait göstergelerin taşıdığı ideolojik iletiler sınıflandırılarak göstergebilimsel içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir.

Designing ads, book covers, lottery tickets and corporate identity visuals for public and private institutions in the early years of Turkish Republic, İhap Hulusi Görey is known as the father of Turkish graphical design. His most significant characteristic and what makes him a pioneer and different is that he combined his German art education and his artistic background with the social and political conjuncture of Turkey and reflected these in his designs. Even if every Turkish citizen has encountered with one of his drawings at least once in her/his life, the number of studies about him and his professional life has been limited. Therefore, the study is significant as it deals with a subject that has not often been academically studied. In this study, Görey's designs have been reviewed under two main headings: the designs for public and private institutions. And under these topics, his presentation of gender roles and state policies and how he promoted the products of foreign brands have been discussed. The ideological messages in his advertisements are classified and studied with a semiotic content analysis. How he reflected the fundamental principles and ideology of the republic on Turkish people has been studied and it has been revealed that the designs for the public institutions were used as ideological apparatuses carrying the state ideologies to people and the designs for the private institutions had commercial purposes addressed to pre-determined target groups.