Hükümet sistemlerinin sosyoekonomik göstergelere göre karşılaştırılması: Latin Amerika, Asya ve Doğu Avrupa ülkeleri

Abstract

Son zamanlarda gündeme gelen hükümet sistemlerine ilişkin tartışmalar, akademik dünyada özellikle 1990'lı yıllardan itibaren siyasal sistemlerinde demokratik yönetimlere doğru değişiklikler yaşayan ülkelerin ortaya çıkmasıyla oldukça popüler hale geldi. Bu tartışmalar hükümet sistemlerinin genellikle teorik düzeyde karşılaştırılması temelinde yapılmış ve az sayıda ampirik araştırmada ise gelişmiş demokratik ülkeler ile yeni demokrasilerin verileri birlikte değerlendirilmiştir. Bu çalışma, çoğunluğu demokratik konsolidasyon sürecini henüz tamamlamamış ülkelerle ilgili hükümet sistemleri ve kalkınma seviyesi arasındaki ilişki hakkında ampirik kanıt sunmaktadır. Latin Amerika, Doğu ve Güney Avrupa, Asya ülkelerinde yürütme-yasama ilişkilerine dayanan hükümet biçimleri başkanlık, başkan-parlamenter, yarı-başkanlık ve parlamenter olarak sınıflandırılmıştır. Bu ülkelerin hükümet sistemleri ile birlikte diğer siyasal kurum ve yapıları (parti sistemi, seçim sistemi, meclis sistemi ve devlet şekli) betimsel tablolarla incelenmiştir. 53 ülkenin 1995-2014 yılları yıllık verilerine göre, ülkelerin sosyoekonomik kalkınma göstergelerindeki performansının hükümet sistemleri ile ilişkili olup olmadığını belirlemek için temel bileşenler analizi ve panel veri analizi kullanılmıştır. Analizlerin sonucu, hükümet sistemlerinin ülkelerin kalkınma düzeyi açısından anlamlı bir etkisinin olmadığını göstermektedir. Bu sonuç, bütün hükümet sistemlerinin her ülkede aynı ölçüde verimli ve etkili bir şekilde işleyeceği anlamına gelmemekle birlikte, bir ülkedeki mevcut hükümet sistemi ile ilgili birtakım sorunların sosyoekonomik gelişme açısından etkisiz olduğu anlamını da taşımamaktadır. Ülkelerin refah düzeyleri açısından, herhangi bir hükümet sisteminin diğer hükümet sistemlerinden daha üstün olduğu iddia edilemez.

The arguments on government systems which has recently been on the agenda had become a quite popular subject in the academic world in 1990s with the emergence of countries experiencing changes in their political systems towards democratic rule. These debates were generally made on the basis of a theoretical comparison of government systems, and in a small number of empirical studies, the data of developed countries and new democracies were evaluated together. This study provides empirical evidence about relationship between government systems and the level of development regarding countries which have not yet completed the democratic consolidation process. The government forms based on executive-legislative relations in the Latin American, Europe and the Asia countries were classified as presidentialism, president–parliamentary, semi-presidential and parliamentarism. In addition to the governmental systems of these countries, other political institutions and structures (i.e. party system, electoral system, legislative structure, form of state) were examined with descriptive cross tables. On the basis of annual data from 53 countries in the period 1995-2014, principal component analysis and panel data analysis were used to determine whether countries' performance in terms of socio-economic development indicators is related to government systems. The results show that nominal categories of government systems have no meaningful effect on the level of development. This does not mean that all government systems will function equally, efficiently and effectively in every country, nor does it mean that some problems with the current government system in a country are ineffective in terms of socioeconomic development. But, in terms of wealth levels of the countries, it cannot be claimed that any government system is superior to others.