Diriliş Ertuğrul dizisinin Arapça altyazı çevirilerinde deyimsel aktarım

Abstract

Son yıllarda edebî eserlerin yanı sıra film-dizi çevirilerinde artış görülmektedir. Görsel-işitsel çeviri olarak adlandırılan bu alan görsel-işitsel medyanın yaygınlaşması ve teknolojinin gelişmesiyle günümüzde çeviribilimciler tarafından özel ilgi görmektedir. Görsel-işitsel medya toplumların birbirini tanımasında hızlı ve etkili bir rol oynamaktadır. Bugün herhangi bir ülkede yayınlanan film veya diziler hızlı bir şekilde diğer ülkelere ulaşmaktadır. Türkiye'de yayınlanmaya başlayan Diriliş Ertuğrul dizisi başta Arap ülkeleri olmak üzere tüm dünyada ilgiyle takip edilmektedir. Dizinin Arapça olarak hem altyazı hem de dublaj çevirileri mevcuttur. Bu çalışmada dizinin Arapça altyazı çevirileri incelenmiştir. Kültüre özgü yapılar diğer çeviri türlerinde olduğu gibi görsel-işitsel çeviri sürecinde çevirmenin karşısına çıkan önemli unsurlardan biridir. Bu çalışmada kültürün önemli parçalarından biri olan deyimlerin kaynak dilden hedef dile aktarımı incelenmiştir. Tarihi bir dizi olan Diriliş Ertuğrul'un canlandırıldığı dönemde deyimsel ifadelere oldukça fazla yer verilmektedir. Kısa sözlerle çok şey anlatma özelliğine sahip olan deyimler dizi içerisinde yoğun olarak kullanılmaktadır. Dizinin birinci sezonunun belirli bölümlerinden tespit edilen deyimlerin Mona Baker'in deyim çevirisi stratejileri bağlamında Arapçaya nasıl aktarıldığı incelenmiştir. İnceleme sonucunda Mona Baker'in deyim çevirisi stratejileri açısından `Benzer anlam, farklı biçimle çeviri` stratejisinin diğer stratejilere göre daha fazla kullanıldığı tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra incelenen bazı deyimler neticesinde çevirmenlerin Türkçeye hâkimiyetlerinin yetersiz olduğu ve bundan dolayı hatalı çevirilerin yapıldığı gözlemlenmiştir. Sonuç ve öneriler kısmında dizide geçen bazı deyimlere alternatif çeviriler sunulmuş olup yapılan çeviriler kaynak dildeki deyimlerin hedef dildeki karşılıkları olarak öneri mahiyetinde verilmiştir.

There has recently been an increase in translations of movies and TV series as well as in literary works. This field, called audiovisual translation, is today of particular interest to translators due to the increase in audiovisual media and developments in technology. Audiovisual media plays a fast and effective role in cross-cultural encounters. Today, movies or serials broadcasted in any country quickly reach other countries. The Turkish TV series Diriliş Ertuğrul are watched with great interest all over the world, especially in Arab countries. There are both subtitle and dubbing translations in Arabic. This study analyzed the Arabic subtitle translations. Cultural-specific concepts are among the important elements in audiovisual translation as in other types of translation. This study investigated the transfer of idioms into the target language, which are important elements of the source culture. The historical series Diriliş Ertuğrul involves a great number of idiomatic expressions. Idioms capable of saying a lot with few words are often used in the series. The study examined the Arabic translations of idioms in randomly selected episodes of season 1, using Mona Baker's translation strategies for idioms and proverbs. The analysis results showed that `using an idiom of similar meaning but dissimilar form` was the most frequently used strategy among Mona Baker's translation strategies. Additionally, the translational analysis of some idioms demonstrated that the translators had an insufficient command of Turkish, thereby leading to incorrect translations. The conclusion and suggestions part of this study involves a number of alternative translations for some idioms used in the series; these translations were offered to be counterparts of source-text idioms in the target language and culture.