Kamu hastaneleri hizmet sunum performansının veri zarflama analizi ve Malmquist indeksi yöntemleriyle değerlendirilmesi

Abstract

Türkiye sağlık hizmetlerinin yeniden yapılanmasını sağlayan uygulamalar, 2 Kasım 2011 tarihinde 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu (TKHK) ve taşra teşkilatı olan Kamu Hastane Birlikleri (KHB)'nin kurulması ile hayata geçirilmiştir. Organizasyon yapısı yatay ve yerinden yönetimi öngören yeniden yapılanmanın hastane hizmetlerine etkisi ve bu uygulamanın TKHK'na bağlı hastanelerde hizmet sunum performansı üzerindeki etkileri Veri Zarflama Analizi (VZA) ve Malmquist İndeksi (Mİ) yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Girdi değişkenleri olarak ilk madde ve malzeme gideri, personel ücret ve gideri, diğer hizmet maliyetleri, genel yönetim giderleri, toplam yatak sayısı, uzman hekim sayısı, asistan hekim sayısı, pratisyen hekim sayısı, hemşire ve ebe sayısı ve diğer sağlık personeli sayısı; çıktı değişkenleri olarak ise döner sermaye satış hâsılatı, yatan hasta sayısı, ayaktan muayene olan hasta sayısı, A, B ve C grubu ameliyat sayıları alınmıştır. Bu çalışma, belirlenen roller çerçevesinde A-I, A-II, B, C, D, E olarak gruplandırılan kamu hastanelerinin etkinliği bu güne kadar Türkiye'de yapılan çalışmaların çok üzerinde çıkmıştır. Bu durum VZA gibi en iyiye göre kıyaslamalar yapan verimlilik ölçüm araçları ile yapılan bu çalışmada her hastane rollerine göre kıyaslanarak (benchmarking) her hastanenin kendi rolü içerisinde etkinliklerinin değerlendirilmesinden kaynaklanmaktadır. Mİ sonuçları incelendiğinde, 2012-2016 arasındaki tüm yıllarda ortalama teknolojik değişimdeki gerilemeye bağlı olarak toplam faktör verimliliğinde gerilemeye sebep olduğu görülmüştür. TD'deki gerilemenin, 663 Sayılı KHK ile getirilen yeni örgüt yapısının bir sonucu olan KHB uygulamasının, verimlilik kayıplarına sebep olmasının sonucu olduğu söylenebilir. Bu uygulamanın kapsamındaki hastanelere verimliliklerini arttırmaları için yapılması gereken iyileştirmeler önerilmiştir.

Applications which restructure the Turkish healthcare system were realized through establishing Turkish Public Hospitals Authority (TPHA) and the local offices of it, Public Hospitals Associations (PHA), on November 2, 2011 with the Statutory Decree 663. The effects of this application, which brings horizontal organization and decentralisation, on service delivery performance in hospitals were analysed benefiting from Data Envelopment Analysis (DEA) and Malmquist Index (MI). As input variables; first material and material expense, staff fees and expenses, other service costs, general and administrative expenses, total number of beds, number of specialist physicians, number of assistant physicians, number of general practitioners, number of nurses and midwives and number of other health personnel and as output variables; revolving fund sales, inpatient number, outpatient number and A, B and C group operation numbers were used in the study. Turkish public hospitals were classified as A-I, A-II, B, C, D and E, and according to the results of the analysis, it is realised that the performances of the public hospitals which were included in this study were higher than the results emerged from the similar studies. It is due to the method of the study, that is DEA, which benchmarks based on the well-performing decision making units, and the each of the hospital in the study being evaluated in a group which has similar decision making units as a result of grouping of public hospitals included in the study. Results of the MI analysis showed a decline in total factor productivity between 2012 and 2016 due to a decrease in average technological change. It can be said that the decrease in average technological change is the result of the new organizational structure, which was developed by the Statutory Decree 663. Some recommendations were made for the public hospitals which were scope of the new organizational structure to improve their performance.