Sağlık işletmelerinde finansal performans analizi ve işletme sermayesi ilişkisi: Türkiye kamu hastanelerine yönelik bir uygulama

Abstract

Ülkemizde neo-liberal politikaların etkisi ile birlikte, uygulanmaya başlayan Sağlıkta Dönüşüm Programı ile sağlık hizmetlerinin sunumu, yönetimi, finansmanı ve organizasyonunda önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Türkiye Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü bünyesinde tek çatı altında toplanan kamu hastaneleri, idari ve mali açıdan özerkleştirilerek, piyasa koşullarına adapte edilmiş ve özel hastaneler ile aynı rekabet ortamında hizmet sunmaya başlamıştır. Kamu hastanelerinin öncelikli amacı sosyal fayda sağlamak olsa da güncel gelişmeler, kamu hastanelerini özel hastanelere yakınlaştırmıştır. Bununla birlikte, Türkiye'de sağlık hizmetlerine ayrılan kaynakların büyük bir bölümü kamu hastaneleri tarafından kullanılmaktadır. Söz konusu bu durum, kaynak kullanımı ile hizmet üretimi ve sunumunda etkinliği sağlayarak, sağlık hizmeti ihtiyaç ve beklentilerini kaliteli bir biçimde karşılamaları noktasında, sınırlı kaynaklarla faaliyetlerini sürdüren kamu hastanelerini finansal baskı altına almaktadır. Bu nedenle kamu hastanelerinde, finansal performansın ölçülerek finansal durumun değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, kamu hastanelerinde finansal performansın analiz edilerek finansal durumun ortaya konulması ve finansal performans ile işletme sermayesi arasında bir ilişki olup olmadığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma amacı doğrultusunda, Türkiye'de 2014-2016 yılları arasında çeşitli il ve ilçelerde faaliyet gösteren A, B, C, D ve E rol statüsüne sahip hastanelerden oluşan, toplam 203 kamu hastanesi kapsamında bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Kamu hastanelerinin, oran analizi yöntemiyle gerçekleştirilen finansal performansı ile ilgili araştırma sonucunda, kısa vadeli borçlarını ödemede sıkıntı çektikleri ve yeterli düzeyde işletme sermayesine sahip olmadıkları tespit edilmiştir. Ayrıca, kamu hastanelerinin özkaynaklarının yetersiz olduğu, finansmanlarında ağırlıklı olarak yabancı kaynaklardan yararlandıkları, karlılıklarının yeterli düzeyde olmadığı ve karlı çalışmadıkları tespit edilmiştir. Finansal performans ile işletme sermayesi arasında bir ilişki olup olmadığının belirlenmesine yönelik olarak gerçekleştirilen basit regresyon analizi sonucunda ise 2014, 2015 ve 2016 yıllarında kamu hastanelerinin finansal performansı ile işletme sermayesi arasında anlamlı ve pozitif doğrusal bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Significant changes have been made in the presentation, management, financing and organization of the healthcare services with the implementation of Health Transformation Program, along with the effect of the neoliberal policies in our country. Public hospitals gathered under a single roof within the General Directorate of Turkey Public Hospitals have been made administrative and financially autonomous, adapted to the market conditions, and they started to provide services in the same competitive setting as the private hospitals. Although public hospitals provide social benefits as the primary purpose, current developments have brought public hospitals closer to private hospitals. However, most of the resources allocated to healthcare services in Turkey are used by public hospitals. In other words, this situation puts financial pressure on public hospitals, which carry their activities with limited resources, by providing efficiency in resource use, and service production and presentation in terms of meeting needs and expectations of the healthcare services. Therefore, financial status needs to be evaluated by measuring the financial performance in public hospitals. In this study, it was aimed to determine the financial status of public hospitals by analyzing the financial performance and to determine whether there is a relationship between the financial performance and working capital. For the purpose of the study, a research was carried out in 203 public hospitals consisting of hospitals having a role status A, B, C, D and E, which were active in various cities and counties between 2014 and 2016 in Turkey. As a result of the research on the financial performance of the public hospitals performed by a ratio analysis, it was determined that they had difficulty in paying their short term debts and did not have an adequate working capital. In addition, it has been found that the equity of public hospitals was inadequate, that they mainly benefited from liabilities for their finances, their profitability was not sufficient and they did not operate with profits. As a result of a simple regression analysis conducted to determine whether there is a relationship between the financial performance and working capital, it is determined that there is a significant and positive linear relationship between the financial performance of public hospitals and working capital in 2014, 2015 and 2016.