1945-2016 döneminde Arap Birliği ve etkinlik mücadelesi

Abstract

Arap milliyetçiliğinin bir ürünü olan Arap Birliği, kuruluşundan itibaren üyelerinin egemenlik anlayışlarına yapılan aşırı vurgu ve kurumsal organlarının yetersizliklerinden dolayı devletlerarası ve devletiçi çatışmalarda beklendiği ölçüde etkili olamamıştır. Bu karakteristik özelliklerde Arap Baharı'nın başlangıcına kadar herhangi bir sapma görülmemiştir. Fakat Arap Baharı sürecinde birlik, Libya örneğinde görüldüğü üzere ilk defa toplumsal talepleri dikkate almaya başlamıştır. Bu paradigma değişimi, egemenlik anlayışına da yansımış, ortaya çıkan insani krizde Libya'nın Arap Birliği üyeliği askıya alınmakla beraber bölgede gerçekleşen askerî müdahalenin önünü açan bir politika izlenmiştir. İnsani değerler çerçevesinde Arap Birliği'nin dönüşümü büyük bir önem taşımaktadır. Zayıf bir ekonomiye dayanan ve idari yönetimde yetişmiş bir bürokrasiye sahip olmayan Arap devletleri vatandaşlarına istikrar ve refah temin etmede başarısız olduklarından iktidarlarını sürdürebilme adına askerî güçlere güvenmiş ve otoriter rejimler kurma yoluna girmişlerdir. Bu nedenle hem toplumsal taleplerin dikkate alınması hem de birliğin etkinliğini artırabilmesi için Arap Baharı süreci önemli bir fırsat olarak görülmektedir. Arap Birliği içerisinde toplumsal talepleri dikkate alan egemenlik anlayışının bu yeni yorumu, aynı zamanda bölgesel çatışmalarda etkinlik sağlayabilme adına birliğe uluslararası meşrutiyet de sağlamaktadır. 21. yüzyılın en şiddetli krizlerinin yaşandığı Arap coğrafyası da demokratikleşme dalgasının uygulama alanı olmuş, bölgesel bir örgüt olan Arap Birliği bu doğrultuda bir seçim yapmak durumunda kalmıştır. Bu tezde Arap Birliği'nin bölgesel krizlerdeki rolü ve söz konusu gelişmelere verdiği tepkiler üzerinden ne derece etkinlik sağladığı birincil kaynaklar üzerinden ele alınacak, Arap Baharı ile değişen birlik politikasının yansımaları Libya ve Suriye krizleri üzerinden incelenecektir.

The Arab League, which was a product of Arab nationalism, has not been effective enough to be expected in interstate and intrastate conflicts due to excessive emphasis on its members' understanding of sovereignty and weaknesses of its institutional bodies since its foundation. There was no change in this characteristics of the organization until the beginning of the Arab Spring. However, during the Arab Spring, the Arab League begun to consider social demands as seen the case of Libya for the first time. This paradigm shift was also reflected in the understanding of sovereignty, therefore suspension of Libya's membership of the Arab League in the emerging humanitarian crisis was followed by a policy that caused to begin military intervention in the region. The transformation of the Arab League within the framework of human values is the great importance. Arab states based on a weak economy and lacking expertised bureaucracy have failed to provide stability and prosperity for their citizens, and therefore they have acted on method of establishing authoritarian regimes and relying on military forces in order to sustain their power. For this reason the Arab Spring process is seen as an important opportunity to both consider social demands and also enhance the effectiveness of the Arab League. This new interpretation of the notion of sovereignty, which takes into account social demands within the Arab League, also provides international legitimacy for the purpose of ensuring efficiency in regional conflicts. Arab geography experiencing the most severe crisis of the 21st century has also been the implementation area of the wave of democratization, and the Arab League had to make a choice in this direction as a regional organization. In this thesis, the Arab League's role in the regional crises and how effective through its responses to the developments will be reviewed based on the primary sources, and the reflections of the shifting institutional policy of the Arab League with Arab Spring will be examined through the crises of Libya and Syria.