Aile işletmelerinde yönetim devir sürecinde örtük bilgi ve yeteneklerin aktarımı üzerine nitel bir çalışma

Abstract

Aile işletmelerinde, yönetim devir sürecinde, örgüt kültürü, değer, strateji ve yeteneklerinin yeni kuşağa aktarımı sürecinin analizini amaçlayan bu çalışma, 8 aile işletmesi öncülleri ve ardılları ile derinlemesine yapılan görüşmeler yoluyla gerçekleştirilmiştir. Yapılan bu çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden, gömülü teori (grounded theory), araştırma deseni olarak durum çalışması, analiz yöntemi olarak sistematik karşılaştırma, tema ve olay örüntülerini ortaya çıkarmak amacıyla ise örnekleme ve betimleme yöntemi kullanılmıştır. Handler (1989), Cadieux (2007), Göksel ve Aydıntan (2012) ve Nonaka ve Takeuchi (1995)' nin yapmış oldukları çalışmalardan ilham alınarak, yönetim devir sürecinde, aileye ve aile şirketine özgü kültür, değer, strateji ve yetenekler gibi örtük bilgilerin, nesiller arası aktarım süreci betimlenmeye çalışılmıştır. Süreç boyunca, öncüllerden ardıllara doğru gerçekleşen örtük bilgilerin transfer sürecini kolaylaştırıcı ve hızlandırıcı faktörlere ulaşılmıştır. Yapılan görüşmelerden elde edilen verilerin çözümlenmesi ile elde edilen bu faktörler; öncüllerin ve ardılların sahip olduğu kişisel yetenekler, motivasyon dürtüleri, idealleri, benlik özellikleri, öncüllerin ve ardılların aralarındaki etkili iletişim ve güven düzeyi, ardılların, yaşam döngülerinin erken dönemlerine denk gelen çocukluk çağlarında, işe dâhil olmaları ve aldıkları akademik ve teknik eğitimlerdir. Ayrıca, araştırma sonunda elde edilen bir diğer sonuç da yönetim devir sürecindeki, nesiller arası başarılı ve etkin örtük bilgi aktarımının, aile işletmelerinde, ailesellik, aile saygınlığı, aile şirketinin devamlılığı ve sürekliliği, öncüllerin, ardılların ve diğer aile işletmesi üyelerinin işe bağlılık düzeylerini, nesiller arasındaki işbirliği düzeyini ve aile birliğini etkilediğidir. Araştırma sonuçlarının, aile işletmelerinin karşılaştığı en büyük problem olan devam edememe, sürdürülememe risklerini azaltmak için öncüllere ve ardıllara faydalı bilgiler sunacağı değerlendirilmektedir.

This study was conducted by analyzing the process of transferring organizational culture, values, strategies and abilities to new generations in the family business, management transfer process and in-depth interviews with 8 family business predecessors and successors. In this study, one of the qualitative research methods, grounded theory, case study as a research design, systematic comparison as an analysis method, sampling and description method were used to reveal the theme and event patterns. Inspired by the research of Handler (1989), Cadieux (2007), Göksel and Aydıntan (2012) and Nonaka and Takeuchi (1995), the implicit knowledge of culture, values, strategies and abilities specific to the family and family business during the management transfer process, intergenerational transfer process is tried to be described. During the process, the factors that facilities and accelerate the transfer process of implicit knowledge from predecessors to successors have been reached. These factors obtained by analyzing the data obtained from the interviews; personal abilities, motivation impulses, ideals, self-characteristics, effective communication and trust between predecessors and successors, the involvement of successors in the early childhood of their life cycles, and their academic and technical training. Another result obtained from the research, the transfer of successful and effective implicit information transfer between the generations, continuity of the family business, predecessors, successors and other family business members' level of commitment to work, generations and family unity. It is considered that the results of the research will provide useful information to the predecessors and successors in order to reduce the risks of non-continuation, the biggest problem faced by family businesses.