Mizah çevirisi bağlamında chick-lit türünde yazılmış romanlardaki mizah unsurlarının Türkçeye aktarımının incelenmesi

Abstract

Mizah olgusunun karmaşıklığı herkes tarafından kabul edilen yadsınamaz bir gerçektir. Bununla birlikte, yaşamın ve günlük iletişimin de vazgeçilmez bir parçası olan mizah; gerek edebî eserlerde, gerekse bazı sanat dallarında var olan disiplinler arası bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Mizahın karmaşık ve kapsamlı bir çalışma alanı olarak kabul edilmesine ek olarak, mizahi unsurların çevirisi de bir o kadar zor bir süreçtir. Özellikle mizahın kültürle iç içe geçmiş bir kavram olmasından dolayı mizah çevirisi daha da zor bir hâl almaktadır. Fakat bu konuda, araştırmacıların üzerinde mutabık kaldığı bir kurallar dizisi henüz mevcut değildir. Çünkü çeviri çalışmalarında oldukça yeni bir alan olan mizah çevirisi, başlı başına çalışılması gereken ayrı bir araştırma alanı olarak kabul edilmelidir. Ancak Türkiye'de bu alanda yapılmış yeterli ve kapsamlı bir akademik çalışma henüz bulunmamaktadır. Bu sebeple bu tezin amacı, dünyada ve çevrildiği birçok dilde çok satanlar arasında başı çeken, Türkiye'de `çik-lit` olarak da bilinen `chick-lit (chicken literature)` türünde yazılmış romanlardaki mizahi unsurların İngilizceden Türkçeye nasıl aktarıldığı hususuna ışık tutmak ve mizah çevirisi yapacak çevirmenlere ve bu alanda araştırma yapacak akademisyenlere bir bakış açısı sunarak son derece zor bir etkinlik olan mizah çevirisine bir yaklaşım getirmektir. Tezde elde edilen bulgular doğrultusunda, genel olarak çalışmanın sonucunda, çevirmenlerin evrensel mizah türünü hedef dile aktarırken çok fazla sorun yaşamayıp, evrensel mizahı hedef dile daha kolay ve başarılı bir şekilde aktardığı görülürken, kültürel mizah unsurlarını aktarırken zaman zaman sorunlar yaşadığı ve bunun da kültürel mizah kayıplarına yol açtığı saptanmıştır.Anahtar Kelimeler: Çeviri, mizah, mizah çevirisi, roman, chick-lit

The complexity of the concept of humor is a fact that is accepted by everyone. Nevertheless humor, which is an indispensable part of daily life and communication, appears as an interdisciplinary field in literary works as well as in some branches of art. In addition to the acceptance of humor as a complex and comprehensive field of study, the translation of humorous elements is also a difficult process. As humor is a concept that is intertwined with culture, humor translation becomes even more difficult. However, a set of rules on which researchers agree on this issue is not yet available. Because the translation of humor, which is a very new area in translation studies, should be considered as a separate research area to be studied. However, adequate and comprehensive academic study in this field in Turkey has not existed yet. For this reason, the aim of this thesis is to shed light on how humorous elements were translated from English into Turkish in chick-lit novels which are among the best sellers in the world and in many languages that they were translated into and also known as `çik-lit` in Turkey and to bring an approach to humor translation by providing a perspective to translators that will translate humor and academicians that will do research in this field. In accordance with the findings obtained in the thesis, according to the results of the study in general, while translating the universal humor into the target language, it was seen that the translators did not have too many problems and they transferred the universal humor to the target language in an easier and successful way, it was found out that they experienced problems from time to time in conveying the cultural humor and this caused the loss of cultural humor.Key Words: Translation, humor, humor translation, novel, chick-lit