Milli Eğitim Bakanlığı merkez örgütünde çalışan kadınların yönetim kadrolarında ilerlemelerini engelleyen faktörler

Abstract

II ÖZET Bu araştırmada, Millî Eğitim Bakanlığı merkez örgütünde görev yapan yöneticilerin, çalışma hayatı içerisinde uzun yıllardır yer alan kadınların yönetim kademelerinde yükselmelerine engel oluşturan faktörlerle ilgili düşünceleri belirlenmiştir. Çalışmanın amacı, yönetici görüşleri doğrultusunda kadın çalışanların her türlü ayrımcılıktan kurtarılmaları ve meslekte yükselmelerine engel oluşturan faktörlerin ortadan kaldırılmasına yardımcı olmaktır. Araştırmanın evrenini Millî Eğitim Bakanlığı merkez örgütünde görevli orta ve üst düzey yöneticiler oluşturmuştur. Kullanılan veri toplama aracı üç temel bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, araştırmaya katılan yöneticilerin kişisel bilgileri yer almıştır. Anketin ikinci bölümünde ise yöneticilerin kıdem, yöneticilik süresi gibi meslekî bilgileri araştırılmıştır. Üçüncü bölümde ise ataerkil toplum yapısı, erkek egemen yönetim alanı, kadınların yönetim kadrolarına uzak oluşu ile ilgili ifadelere yer verilmiştir. Problemlerin çözümlenmesine yönelik toplanan verilerin çözümlenmesinde; frekans (f), yüzde (%), aritmetik ortalama, önem sırası, t- testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular şöyledir: Yöneticiler, eş ve annelik rollerinin toplumsal saygınlık açısından meslekî kariyerden daha önemli olduğunu düşünmektedirler. Bu görüş, yöneticiler arasında cinsiyete ve unvana bağlı olarak farklılık göstermemiştir. Yöneticiler, ev içi sorumluluklar ve çocuk yetiştirmenin, kadın çalışanların verimi üzerinde olumsuz etki yarattığı ve çalışma hayatında bekâr kadınların evli ve özellikle çocuklu kadınlardan daha verimli oldukları görüşlerine katıldıklarını ifade etmişlerdir.Ill Yöneticiler, ev içi sorumluluklar ile çocuk yetiştirme sorumluluklarının, kadın çalışanların yönetim kademelerinde ilerleme isteklerini körelttiğini düşünmektedirler. Toplumun kadına yüklediği rollerin kadın çalışanlar üzerinde yarattığı baskılar nedeniyle kadın çalışanların önceliklerini belirlemede meslekî ilerlemeyi göz ardı ettikleri düşünülmektedir. Araştırmanın ikinci alt probleminde yöneticilerin, toplumun ataerkil yapısı ve yönetim alanının erkek egemen oluşuna ilişkin görüşlerinin cinsiyet ve unvana göre farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Toplumun ataerkil yapısının kadının yönetim kademelerinde ilerlemesine engel oluşturduğu görüşü, kadının geleneksel rollerinde olduğu gibi hem kadın hem de erkek yöneticiler tarafından desteklenmiştir. Bu görüşe ilişkin yanıtlar, yöneticilerin cinsiyeti ve unvanına göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Yöneticilerin kadın çalışanların yönetim kadrolarını rekabet ve çatışma alanı olarak gördükleri ve meslekte ilerleme, yönetici olma iddiasında olmadıklarına ilişkin ifadelere katılımları da cinsiyet ve unvan açısından anlamlı bir fark göstermemiştir. Yöneticilik açısından katı ve otoriter olmanın bir avantaj, duygusallık ve hassasiyetin ise bir dezavantaj olarak görüldüğüne dair ifadelere katılım da unvan ve cinsiyete göre farklılık göstermemiştir. Kadınların yönetim kademelerinde yer almalarının, çağdaşlığın bir göstergesi olduğu yönündeki ifadeye hem kadın hem de erkek yöneticiler büyük oranda katıldıklarını belirtmişlerdir. Araştırmanın üçüncü alt probleminde ise, yöneticilerin cinsiyet ayrımcılığına ilişkin görüşlerinin cinsiyet ve unvana göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Araştırmaya katılan yöneticiler, cinsiyetlerine bakılmaksızın, cinsiyet ayrımcılığına ilişkin benzer görüşleri paylaşmaktadırlar.IV Yöneticilerin, kız çocuklarının daha eğitim çağındayken mesleğe yönlendirilme konusunda cinsiyet ayrımcılığına maruz kaldıkları yönündeki ifadeye ilişkin görüşleri, cinsiyet ve unvana göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Aynı niteliklere sahip kadın personelin görevde yükselmek için daha çok çalışması gerektiği yönündeki ifadeye ilişkin görüşler de cinsiyet ve unvan açısından anlamlı farklılıklar göstermemiştir. Daha önceki ifadelerde olduğu gibi, kadınların yasal olarak eşit haklara sahip olmalarına rağmen uygulamada eşitliğin söz konusu olmadığı yönündeki ifadeye ilişkin görüşler de yöneticilerin cinsiyet ve unvanına göre farklılık göstermemiş, hem kadın hem de erkek yöneticilerin çok büyük bir bölümü tarafından kabul görmüştür. Yöneticiler, cinsiyetlerine bakılmaksızın, iş yerinde kadın çalışanlara yönetici olmaları konusunda yeterli desteğin verilip verilmediğini araştıran ifadeye büyük oranda hayır cevabı vermişlerdir. Bu ifadeye ilişkin görüşler arasında cinsiyet ve unvana göre anlamlı farklar bulunmamıştır. Kadın yönetici emrinde çalışmanın tercih edilip edilmediğini araştıran ifadeye verilen cevaplar, çoğunluğun erkek yönetici ile çalışmayı tercih ettiğini göstermektedir. Kadın ve erkek yöneticilerin cevapları arasında unvan ve cinsiyete göre istatistiksel açıdan anlamlı farklar ortaya çıkmamıştır.

V ABSTRACT In this study, the ideas of administrators working in Ministry Of Education, Central Organization, about women taking place for a long time in workplace face with climbing up administrative steps. The aim of this study is to help women in prevention from every type of discrimination and elimination of factors that hinder women becoming administrators. The universe of the study is composed of middle and high level administrators who work in Ministry of Education, Central Organization. Data gathering tool is composed of three basic sections. In the first section, personal information of administrators took part in the study is presented. Second section aims to gather data about professional properties of administrators. Lastly, the third section is composed of statements about societal status of women, traditions, social roles and sexual discrimination. To analyze gathered data; frequency (f), percentage (%), arithmetic average, priority, t-test and single variance analysis (ANOVA) techniques are used. Findings of the study are as follows: Administrators think that being a good wife and mother is more important than professional career on societal respect basis. This idea showed no meaningful difference among administrators on sex and administrative status basis. With no meaningful difference between men and women, administrators think that house work and child upbringing responsibilities make women unwilling to become administrators; these responsibilitiesVI lower the productivity level of women and, depending on these factors, single women are more productive than married ones in workplace. Because of the pressure depending on societal roles of women, it is thought that women ignore having professional career in determining their priorities. In the second sub-problem of the study, ideas about patriarchal societal structure and men centered administration area are analyzed whether there are differences between men and women administrators. The idea that patriarchal structure of society builds a barrier against women's climbing up on career ladder is supported by both men and women administrators as in statements about the traditional roles of women. The answers to this statement showed no meaningful difference according to sex or administrative status. Accepting of the statement that administrative positions are area of competition and stress and due to these, women workers do not challenge to develop their status, also showed no meaningful difference on sex and administrative status basis. Most of the women and men administrators think that being sensible and sensitive is a disadvantage for an administrator, but having authority and being hard is an advantage for good administration. The evaluations showed that there is no meaningful difference and these statements are accepted in a high level among administrators. Almost all administrators agree that women taking part in administration is an indicator for contemporariness.VII In the third sub-problem of the study, ideas about sexual discrimination are analyzed, whether there are differences between men and women administrators. Findings show that almost all administrators share similar ideas about sexual discrimination subject. The statement that girls become subject to sexual discrimination in education period by being guided through women jobs, is accepted by almost all administrators. No meaningful difference on sex and administrative status basis has found. In accepting of the statement that women workers should work harder to become administrators although they have the same qualities with men workers, no statistically meaningful difference has found. The ideas about sexual discrimination show no meaningful difference between men and women administrators. Most of them think that sexual discrimination is a reality and is a barrier for women on climbing up the career steps. Although legal regulations give the right of equality to women, the situation is opposite in practice. The answers to the statement questioning whether women workers have enough support to become administrators show that most of the administrators' idea is on the negative side. They do not think that women workers are supported to become administrators. The answers to the statement questioning whether working under a women administrator is decided or not show that most of the administrators decide to work under a man administrator and no statistically meaningful difference has been found.